สมมุติ-วิมุตติ (นิทานธรรมคำกลอน)

Sornpraram

บทที่ 1

อารัมภบท

กาลครั้งหนึ่ง ย้อนไป ในหนหลัง
เล่าสู่ฟัง เป็นนิทาน นานนักหนา
มีอาราม แห่งหนึ่ง แต่ก่อนมา
หมู่สังฆา ประเสริฐ เลิศวินัย

พระเถระ เจ้าอาวาส หาขาดเว้น
เรื่องกฏเกณฑ์ มิเสื่อม น่าเลื่อมใส
ปาติโมกข์ ครบถ้วน ทุกส่วนไป
จึงยังให้ หมู่ชน ล้นศรัทธา

กาลต่อมา ประธานสงฆ์ องค์ผู้ใหญ่
ท่านฝักใฝ่ หลุดพ้น จึงค้นหา
เจ้าอาวาส มุ่งชัด วิปัสสนา
จึงเข้าป่า วิเวกหลบ ไม่พบใคร

ก่อนเข้าป่า ตั้งองค์รอง ขึ้นครองวัด
แล้วก็จัด หมู่เณร คอยรับใช้
ด้วยว่าเณร เคยช่วยท่าน อย่างรู้ใจ
กิจน้อยใหญ่ หมู่เณรทำ ด้วยชำนาญ

Sornpraram

บทที่ 2

รักษาการเจ้าอาวาสไม่ชำนาญงานของวัด
เลยพึ่งเณรเกินขอบเขต

พอนานไป กลายเป็น เณรครองวัด
ด้วยเจนจัด กำเริบ เลยเสิบสาน
และรองเจ้า อาวาส ไม่ทันการณ์
เพราะเพลินพาล เกลือกกลั้ว มัวฟังเณร

เณรเสนอ เช่นไร ไม่ตรองคิด
เรื่องถูก-ผิด มิรู้ หมู่พระเถร
ศีลวินัย ที่เคยชัด และจัดเจน
กลับละเว้น ทำตามใจ ไม่ระวัง

Sornpraram

บทที่ 3

เณรเสนอใช้หลักวิมุติธรรม...มาลบล้างศีลวินัย

มาวันหนึ่ง หัวหน้าเณร ประกาศก้อง
ว่าไม่ต้อง กลัวอาบัติ หรือพลัดพลั้ง
พระเณรอยาก ทำเช่นไร ไม่ต้องยั้ง
เพราะสิ่งหวัง สูงสุด วิมุตติธรรม

เมื่อตัวตน สิ้นจึง ถึงความว่าง
ไม่แบ่งข้าง ชั่ว-ดี สิ...เลิศล้ำ
อยากกระทำ เช่นใด ให้กระทำ
อย่ามัวจำ ลืมให้สิ้น ศีลวินัย

“...จงอย่าแบ่ง ฝ่ายข้าง อย่างดี-ชั่ว
ไม่พันพัว ทวิธรรม จึงสดใส
จะรังเกียจ กิเลส กันทำไม...”
คือหลักใหญ่ วิมุตติธรรม สามเณร

เมื่อกล่าวจบ วจี ที่หรูเลิศ
จึงเกิด เสียงวิจารณ์ ในหมู่เถร
บ้างคล้อยตาม บ้างปฏิเสธ ในกฎเกณฑ์
บ้างความเห็น สับสน และปนเป

หัวหน้าเณร จึงจัดแจง แถลงย้ำ
เป็นถ้อยคำ สดสวย ด้วยโฉเฉ
สิกขาบท เคยมี ที่จำเจ
อย่าสนเท่ห์ เร่งแก้ไข ไม่เนิ่นนาน

รักษาศีล ที่แท้หรือ คือยึดมั่น
ซึ่งขัดกัน กับ”ว่าง...มหาศาล”
จึงต้องแก้ พระวินัย ไปตามกาล
สุขสำราญ ยิ่งใหญ่ ในใจตน

“...การปล่อยวาง ต้องไร้ วินัยครอบ
จึงพ้นกรอบ ชั่ว-ดี ที่สับสน
ปฏิบัติแท้ ที่ใจ ไม่กังวล
จึงจักพ้น ถึงสุด วิมุติธรรม...”

Sornpraram

บทที่ 4

กิเลสในใจปุถุชน จึงสำแดงเดช เมื่อขาดศีล-วินัย

หมู่พระเณร ทั้งหลาย พากันคล้อย
เคลิ้มตามพลอย คารม ที่คมล้ำ
ละทิ้งศีล- วินัย ไม่จดจำ
เกิดระส่ำ ระสาย ในอาราม

เป็นต้นเหตุ เณร-พระ ทั้งอาวาส
วินัยขาด หมองมัว ทั่วเขตขาม
ตัณหาพา เฉไฉ ไม่งดงาม
กิเลสกาม แสดงเดช ก่อเภทภัย

ศีลวินัย สะบั้นขาด อนาถนัก
หนทางมรรค สะบั้นขาด อนาถไซร้
ปาติโมกข์ มิรักษ์ สิ้นหลักชัย
คนทั่วไป เคลือบแคลง พระธัมมา

Sornpraram

บทที่ 5

พระเจ้าอาวาสบรรลุอรหัตตผล
และเห็นเหตุการณ์ในอารามด้วยญาณ

กล่าวย้อนไป เถรา เจ้าอาวาส
ท่านตัดขาด ดับพลัน ซึ่งตัณหา
พลักเพียรตรึก ฝึกชัด วิปัสสนา
อรหันต์ปฏิสัมภิทา...บันดล

ท่านเล็งญาน ย้อนมา ยังอาวาส
เห็นพินาศ ชี้ชัด ขัดสน
ทั้งพระเณร ศีลย่อยยับ อับจน
อวิชชา ห่างมรรคผล ทุกคนไป

ท่านเร่งกลับ จากป่า มาอาศรม
เพื่ออบรม ศิษย์เกเร เถลไถล
หาเบื้องหลัง พระเณร ทิ้งวินัย
ประพฤติตน ตามใจ จนหมองมัว

จึงเรียกรวม ชุมนุม ประชุมสงฆ์
ถามโดยตรง เหตุการณ์ ท่านรองขรัว
ใยพระเณร เถลไถล ตามใจตัว
มาเกลือกกลั้ว อธรรม นำอบาย

Sornpraram

บทที่ 6

ท่านเจ้าอาวาสแก้ไขทิฏฐิที่ผิดของเณร

ฝ่ายเณรน้อย เจ้าปัญหา ผู้กล้าหาญ
โต้อาจารย์ ด้วยคำคม คารมหมาย
“...ศีลวินัย นั้นหรือ คืองมงาย
จะสบาย เมื่อปล่อยวาง ทุกอย่างไป

ศีล-ปาติโมกข์ ที่ถือ คือยึดมั่น
เมื่อรู้ทัน ทวิธรรม จะสดใส
ศีล-ปาติโมกข์ มิจำเป็น แต่อย่างใด
ถ้าจิตไม่ ถือดี-ชั่ว เป็นตัวตน...”

เจ้าอาวาส จึงแย้ง แสดงเหตุ
ที่อาเภท เพราะเณร เห็นสับสน
เอาวิมุตติ ค้านสมมุติ อลวน
สัปดน วิปลาส ขาดหลักใจ

อันว่าศีล บริสุทธ์ ดุจเปลือกนอก
กันกิเลส ล่อหลอก ให้เฉไฉ
ปุถุชน มุ่งจะเอา แต่แก่นใน
ทิ้งศีลไป จึงเมามัว กลั้วอบาย

ศีล-วินัย มีประโยชน์ ขั้นสมมุติ
คอยรั้งฉุด เตือนให้ ไม่เสียหาย
มุ่งวิมุตติ แต่ทิ้งศีล จะวอดวาย
เปรียบทำลาย โอวาท ศาสดา

เมื่อจบธรรม เทศนา พระเถระ
ทั้งเณร-พระ ที่เสื่อมสิ้น ศีลสิกขา
สำนึกได้ จึงกราบ ขอขมา
อุปัชฌาย์ ผู้สอนสั่ง เมื่อยังเยาว์

ต่างกลับใจ รักษา ปาติโมกข์
จึงพาพ้น วนโลก โฉดเขลา
จิตผุดผ่อง ไม่สลัว มัวเมา
ทุกค่ำเช้า กลับร่มเย็น เช่นที่เคย



http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=11781&sid=efec9c45f6354e098efb11a15167723d

Sornpraram

ศีลวินัยคือปัจจัยให้หนุนเนื่อง
จำเริญเรื่องตามลำดับเป็นเหตุผล
ฐานไม่มั่นพลันล้มครืนในบัดดล
คิดว่าตนพ้นวิมุติหลุดพ้นจริง

ต้นไม่รู้สู่กำเนิดจากรากเหง้า
คืนสู่เหย้าได้อย่างไรใร้ทุกสิ่ง
เหลือเพียงแก่นยืนโงนเงนวุ่นเหมือนลิง
จิตใจจริงยิ่งยึดมั่นนั่นตัวกู

เจริญในธรรม