เอรกปัตตะ นาคราช พญานาคราชตะไคร่น้ำ

AUD

มีพญานาคตนหนึ่งชื่อ เอรกปัตตะ ได้แต่งเพลงบทหนึ่งให้ลูกสาวร้อง แล้วประกาศว่า ถ้าใครสามารถร้องเพลงแก้โต้ตอบในปริศนาธรรมนั้นได้ก็จะยกลูกสาวให้..มีคนไปขับร้องโต้ตอบเพลงทีลูกสาวพญานาคร้องมากมาย แต่ก็ไม่สามารถแก้ปริศนาธรรมในเพลงนั้นได้....จนวันหนึ่งมีมานพคนหนึ่ง ชื่ออุตตรมานพ ได้แต่งเพลงเตรียมจะไปร้องโต้ตอบกับลูกสาวพญานาค

วันนั้นอุตตรมานพอยู่ในข่ายพระญาณของพระพุทธเจ้าที่จะทรงไปโปรดพอดี พระองค์จึงเสด็จไปประทับ ณ ร่มไม้แห่งหนึ่งในระหว่างทางที่อุตตรมานพจะไป เมื่อมานพมาถึงพระพุทธเจ้าจึงถามว่าท่านจะไปที่ใด มานพจึงเล่าให้พระองค์ฟังว่าจะไปร้องเพลงโต้ตอบลูกสาวพญานาค

พระพุทธเจ้าจึงให้มานพร้องเำพลงให้ฟัง...พอมานพร้องเพลงจบพระพุทธองค์ก็บอกว่า เพลงนี้ยังใช้ไม่ได้ แล้วพระองค์ก็ประทานบทเพลงให้มานพไปขับร้องโต้ตอบกับลูกสาวพญานาค พอมานพได้ฟังบทเพลงแก้ปริศนาธรรมที่พระพุทธองค์ตรัสสอน ก็ได้ดวงตาเห็นธรรม เขาจึงนำเพลงนั้นไปร้องตอบโต้กับลูกสาวพญานาค

ในบทเพลงที่พญานาคแต่งให้ลูกสาวขับร้องมีใจความดังนี้
เป็นใหญ่ชนิดไหนจึงชื่อว่าพระราชา
พระราชาชนิดไหนชื่อว่ามีพระเศียรเปื้อนฝุ่น
พระราชาชนิดไหนไม่เปื้อนฝุ่น
คนชนิดไหนเรียกว่าคนพาล
คนพาลถูกกระแสน้ำชนิดไหนพัดไป
บัณฑิตจะบรรเทาเบาบาง
แก้ไขให้ตนให้ปลอดภัยได้อย่างไร
ใครที่คิดว่าเก่งช่วยตอบฉันที

บทเพลงที่พระพุทธเจ้าแต่งให้มานพนำไปโต้ตอบมีใจความดังนี้
เป็นใหญ่เหนือทวารทั้งหกเรียกว่าพระราชา
พระราชาที่มากราคะชื่อว่ามีพระเศียรเปื้อนฝุ่น
พระราชาที่ไม่มากราคะชื่อว่าไม่เปื้อนฝุ่น
คนที่มากราคะเรียกว่าคนพาล
คนพาลอันห้วงน้ำ(คือกามโอฆะเป็นต้น)ย่อมพัดไป
บัณฑิตย่อมบรรเทาโอฆะอันด้วยความเพียร
บัญฑิตผู้ไม่ประกอบด้วยโยคะทั้งปวงชื่อว่า
เป็นผู้เกษมจากโยคะ

AUD

นาคราชพอฟังคาถานั้น ทราบความที่พระพุทธเจ้าบังเกิดขึ้น ดีใจว่า "เราไม่เคยฟังชื่อบทเห็นปานนี้ ตลอดพุทธันดรหนึ่ง "ผู้เจริญ พระพุทธเจ้าบังเกิดขึ้นในโลกแล้วหนอ" จึงเอาหางฟาดน้ำ. คลื่นใหญ่เกิดขึ้นแล้ว ฝั่งทั้งสองพังลงแล้ว. พวกมนุษย์ในที่ประมาณอุสภะหนึ่ง แต่ฝั่งข้างนี้และฝั่งข้างโน้น จมลงไปในน้ำ. นาคราชนั้นยกมหาชนมีประมาณเท่านั้นวางไว้บนพังพาน แล้วตั้งไว้บนบก.
               นาคราชนั้นเข้าไปหาอุตตรมาณพ แล้วถามว่า "แน่ะนาย พระศาสดาประทับอยู่ที่ไหน?"
               อุตตระ. ประทับนั่งที่โคนไม้ต้นหนึ่ง มหาราช.
               นาคราชนั้นกล่าวว่า "มาเถิดนาย พวกเราจะพากันไป" แล้วได้ไปกับอุตตรมาณพ. ฝ่ายมหาชนก็ได้ไปกับเขาเหมือนกัน. นาคราชนั้นไปถึง เข้าไปสู่ระหว่างพระรัศมีมีพรรณะ ๖ ถวายบังคัมพระศาสดาแล้ว ได้ยืนร้องไห้อยู่. ลำดับนั้น พระศาสดาตรัสกะนาคราชนั้นว่า "นี่อะไรกัน? มหาบพิตร."
               นาคราช. พระเจ้าข้า ข้าพระองค์เป็นสาวกของพระพุทธเจ้า ผู้เช่นกับด้วยพระองค์ ได้ทำสมณธรรมสิ้น ๒ หมื่นปี แม้สมณธรรมนั้นก็ไม่อาจเพื่อจะช่วยข้าพระองค์ได้. ข้าพระองค์อาศัยเหตุสักว่าให้ใบตะไคร้น้ำขาดไปมีประมาณเล็กน้อย ถือปฏิสนธิในอเหตุกสัตว์ เกิดในที่ที่ต้องเลื้อยไปด้วยอก ย่อมไม่ได้ความเป็นมนุษย์เลย ไม่ได้ฟังพระธรรม ไม่ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้เช่นกับด้วยพระองค์ตลอดพุทธันดรหนึ่ง.
               พระศาสดาทรงสดับถ้อยคำของนาคราชนั้นแล้ว ตรัสว่า "มหาบพิตร ชื่อว่าความเป็นมนุษย์หาได้ยากนัก การฟังพระสัทธรรม ก็อย่างนั้น การอุบัติขึ้นแห่งพระพุทธเจ้า ก็หาได้ยากเหมือนกัน เพราะว่าทั้งสามอย่างนี้ บุคคลย่อมได้โดยลำบากยากเย็น"
               เมื่อจะทรงแสดงธรรม ตรัสพระคาถานี้ว่า :-
                         ๓.         กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ            กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ
                                 กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ           กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปาโท.
                                 ความได้อัตภาพเป็นมนุษย์ เป็นการยาก, ชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย
                                 เป็นอยู่ยาก, การฟังพระสัทธรรมเป็นของยาก, การอุบัติขึ้นแห่ง
                                 พระพุทธเจ้าทั้งหลายเป็นการยาก.

AUD

เนื้อความแห่งพระคาถานั้น พึงทราบดังนี้ว่า
               "ก็ขึ้นชื่อว่า ความได้อัตภาพเป็นมนุษย์ ชื่อว่าเป็นการยาก คือหาได้ยากเพราะความเป็นมนุษย์ บุคคลต้องได้ด้วยความพยายามมาก ด้วยกุศลมาก, ถึงชีวิตของสัตว์ทั้งหลาย ก็ชื่อว่าเป็นอยู่ยาก เพราะทำกรรมมีกสิกรรมเป็นต้นเนืองๆ แล้วสืบต่อความเป็นไปแห่งชีวิตบ้าง เพราะชีวิตเป็นของน้อยบ้าง, แม้การฟังพระสัทธรรม ก็เป็นการยาก เพราะค่าที่บุคคลผู้แสดงธรรมหาได้ยาก ในกัปแม้มิใช่น้อย
               อนึ่ง ถึงการอุบัติขึ้นแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ก็เป็นการยากเหมือนกัน คือได้ยากยิ่งนัก เพราะอภินิหารสำเร็จด้วยความพยายามมาก และเพราะการอุบัติขึ้นแห่งท่านผู้มีอภินิหารอันสำเร็จแล้ว เป็นการได้โดยยาก ด้วยพันแห่งโกฎิกัป แม้มิใช่น้อย."

               นาคราชไม่บรรลุโสดาบัน               
               ในกาลจบเทศนา เหล่าสัตว์ ๘ หมื่น ๔ พันได้ตรัสรู้ธรรมแล้ว. ฝ่ายนาคราชควรจะได้โสดาปัตติผลในวันนั้น แต่ก็ไม่ได้ เพราะค่าที่ตนเป็นสัตว์เดรัจฉาน. นาคราชนั้นถึงภาวะคือความไม่ลำบากในฐานะทั้ง ๕ กล่าวคือการถือปฏิสนธิ การลอกคราบ การวางใจแล้วก้าวลงสู่ความหลับ การเสพเมถุนกับด้วยนางนาคผู้มีชาติเสมอกัน และจุติ ที่พวกนาคถือเอาสรีระแห่งนาคนั่นแหละ แล้วลำบากอยู่ ย่อมได้เพื่อเที่ยวไปด้วยรูปแห่งมาณพนั่นแล ดังนี้แล.

มาจาก: อรรถกถา ธรรมบท ขุททกนิกาย พุทธวรรคที่ 14

Metha

Nujeab

ขอบคุณสำหรับเรื่องราวดีๆครับ