••• ประวัติตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชไทย •••

kit007

และมาตรา ๙ ว่า

“สมเด็จพระสังฆราชทรงดำรงตำแหน่งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม”

ตามกฎหมายนี้ สมเด็จพระสังฆราช ในฐานะสกลมหาสังฆปริณายก
ทรงบัญชาการคณะสงฆ์โดยพระองค์เองได้
และในฐานะประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
ย่อมมีอำนาจหน้าที่รับผิดชอบในการบริหารคณะสงฆ์และกิจการพระศาสนาทั้งหมด
ต่างกับสมัยแรกที่อำนาจที่แท้จริงอยู่ที่พระมหากษัตริย์

สมัยต่อมามีอำนาจแต่เพียงในนาม
พระประมุขจะใช้อำนาจบัญชาการก็ต้องผ่านสังฆสภา สังฆมนตรี และคณะวินัยธร
อำนาจสมเด็จพระสังฆราชในปัจจุบันเท่ากับอำนาจสังฆนายก ประธานสังฆสภา
และประธานคณะวินัยธร รวมกัน
เพราะองค์กรทั้งสาม คือสังฆสภา คณะสังฆมนตรี คณะวินัยธร
ตามกฎหมายปี ๒๔๘๔ รวมเป็นมหาเถรสมาคม
ตามกฎหมายนี้จึงแยกพิจารณาเป็น ๒ ส่วนคือ

        ๑. อำนาจหน้าที่ในตำแหน่งสกลมหาสังฆปริณายก
        ๒. อำนาจหน้าที่ในตำแหน่งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม

อำนาจหน้าที่ในตำแหน่งสกลมหาสังฆปริณายก
เป็นอำนาจในตำแหน่งพระประมุขโดยตรง มี ๒ ประการ คือ
อำนาจบัญชาการคณะสงฆ์กับอำนาจตราพระบัญชาสมเด็จพระสังฆราช

อำนาจบัญชาการ  หมายถึงอำนาจที่จะสั่งการใดๆ
อำนาจตราพระบัญชาคือ อำนาจที่จะวางระเบียบหรือแนวทางปฏิบัติใดๆ ได้
เมื่อมีพระดำริเห็นว่าเป็นการสมควรในการบริหารคณะสงฆ์
กฎหมายให้อำนาจไว้อย่างกว้างๆ มีข้อจำกัดเพียงว่า

การบัญชาการและการตราพระบัญชานั้น ต้องไม่ขัดหรือแย้งกับกฎหมาย
พระธรรมวินัย และกฎมหาเถรสมาคม
หากขัดแย้งกับกฎหมาย พระธรรมวินัย และกฎมหาเถรสมาคม
ก็ไม่มีผลบังคับ คำสั่งหรือพระบัญชานั้นใช้ไม่ได้

อำนาจหน้าที่ในตำแหน่งประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
นับเป็นอำนาจหน้าที่รับผิดชอบในการบริหาร
และการปกครองคณะสงฆ์ร่วมกับมหาเถรสมาคม
ซึ่งมีอำนาจออกกฎมหาเถรสมาคม ข้อบังคับ ระเบียบ หรือออกคำสั่ง
เพื่อให้การปกครองเป็นไปด้วยความเรียบร้อย

ทั้งนี้ต้องไม่ขัดกับกฎหมายและพระธรรมวินัย
ตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา ๑๘
มหาเถรสมาคมเป็นสถาบันบริหารการคณะสงฆ์ส่วนกลาง
ซึ่งรวมอำนาจสังฆสภา คณะสังฆมนตรี และคณะวินัยธร ตามกฎหมายเก่าเข้าไว้
อำนาจของสมเด็จพระสังฆราชในตำแหน่งนี้จึงกว้างขวาง
และมีความรับผิดชอบสูงสุดในการบริหารคณะสงฆ์ร่วมกับมหาเถรสมาคม

kit007

ทำเนียบสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงรัตนโกสินทร์

เริ่มจากการสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีจนกระทั่งถึงปัจจุบัน
สังฆมณฑลไทยมีพระมหาเถระผู้ได้รับการสถาปนา
เป็นสมเด็จพระสังฆราช รวมทั้งหมด ๑๙ พระองค์  

ประกอบด้วย  สมเด็จพระมหาสมณเจ้า ๓ พระองค์,
สมเด็จพระสังฆราชเจ้า ๒ พระองค์
และสมเด็จพระสังฆราช ๑๔ พระองค์ ดังต่อไปนี้

๑. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ศรี)
วัดระฆังโฆสิตาราม วรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๓๒๕-๒๓๓๗
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๒ ปี สมัยรัชกาลที่ ๑  

๒. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ศุข)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๓๓๗-๒๓๕๙
ดำรงสมณศักดิ์ ๒๓ ปี สมัยรัชกาลที่ ๑  

๓. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (มี)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๓๕๙-๒๓๖๒
ดำรงสมณศักดิ์ ๓ ปีเศษ พระชนมายุ ๗๐ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๒

๔. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สุก ญาณสังวร)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์  ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๓๖๓-๒๓๖๕
ดำรงสมณศักดิ์ ๑ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๙ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๒  

๕. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ด่อน)
วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร  พ.ศ. ๒๓๖๕-๒๓๘๕
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๙ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๑ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๒-๓

๖. สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (นาค)
วัดราชบุรณะ ราชวรวิหาร (วัดเลียบ) พ.ศ. ๒๓๘๖-๒๓๙๒
ดำรงสมณศักดิ์ ๕ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๖ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๓

๗. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส
(พระองค์เจ้าวาสุกรี สุวณฺณรํสี)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๓๙๔-๒๓๙๖
ดำรงสมณศักดิ์ ๑ ปีเศษ พระชนมายุ ๖๔ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๔

kit007

๘. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
(พระองค์เจ้าฤกษ์ ปญฺญาอคฺโค)  
วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร  พ.ศ. ๒๔๓๔-๒๔๓๕
ดำรงสมณศักดิ์  ๑๑ เดือนเศษ พระชนมายุ ๘๓ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๕

๙. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทโว)
วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร  พ.ศ. ๒๔๓๖-๒๔๔๒
ดำรงสมณศักดิ์ ๖ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๗ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๕

๑๐. สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
(พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค)
วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร  พ.ศ. ๒๔๕๓-๒๔๖๔
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๐ ปีเศษ พระชนมายุ ๖๑ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๖

๑๑. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงชินวรสิริวัฒน์
(หม่อมเจ้าภุชงค์ ชมพูนุท สิริวฑฺฒโน)
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๔๖๔-๒๔๘๐
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๖ ปีเศษ   พระชนมายุ ๗๘ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๖-๗

๑๒. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (แพ ติสฺสเทโว)
วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๔๘๑-๒๔๘๗
ดำรงสมณศักดิ์ ๖ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๙ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๘

๑๓. สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์
(หม่อมราชวงศ์ชื่น นภวงศ์ สุจิตฺโต)
วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๔๘๘-๒๕๐๑
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๓ ปีเศษ พระชนมายุ ๘๖ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๘-๙

๑๔. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปลด กิตฺติโสภโณ)
วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๕๐๓-๒๕๐๕
ดำรงสมณศักดิ์ ๒ ปีเศษ พระชนมายุ ๗๔ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

๑๕. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (อยู่ ญาโณทโย)
วัดสระเกศ ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๕๐๖-๒๕๐๘
ดำรงสมณศักดิ์ ๒ ปีเศษ พระชนมายุ ๙๑ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

๑๖. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (จวน อุฏฐายี)
วัดมกุฏกษัตริยาราม ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๕๐๘-๒๕๑๔
ดำรงสมณศักดิ์ ๖ ปีเศษ พระชนมายุ ๗๕ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

๑๗. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ปุ่น ปุณฺณสิริ)
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. ๒๕๑๕-๒๕๑๖
ดำรงสมณศักดิ์ ๑ ปีเศษ พระชนมายุ ๗๘ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

๑๘. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน)  
วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๕๑๗-๒๕๓๑
ดำรงสมณศักดิ์ ๑๔ ปีเศษ พระชนมายุ ๙๑ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

๑๙. สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวฑฺฒโน)
วัดบวรนิเวศวิหาร ราชวรวิหาร พ.ศ. ๒๕๓๒-๒๕๕๖
ดำรงสมณศักดิ์ ๒๔ ปีเศษ พระชนมายุ ๑๐๐ พรรษา สมัยรัชกาลที่ ๙

    

รวบรวมและเรียบเรียงมาจาก ::
คำบรรยายกฎหมายคณะสงฆ์ ชั้นปริญญาตรี  คณะพุทธศาสตร์
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย โดย ปลื้ม โชติษฐยางกูร
http://www.dharma-gateway.com/
http://www.mbu.ac.th/
http://mahamakuta.inet.co.th/
......................................................................................

ที่มา http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=22&t=19521