ปุจฉา - วิสัชนา เรื่องฌานสมาธิ

oustayutt

    ปุจฉา     แยกแยะได้อย่างไรว่า สมาธิที่ปฏิบัติเป็นมิจฉาสมาธิ หรือสัมมาสมาธิอันเป็นองค์มรรค


        วิสัชนา   แยกแยะได้อย่างง่ายๆ  ถ้าปฏิบัติสมาธิจนมีใจหรือจิตที่สงบสบายแล้ว นำไปดำเนินในการเจริญวิปัสสนา ดังเช่นพิจารณาธรรมหรือเจริญปัญญาให้เห็นความจริงในกาย เวทนา จิต ธรรม ก็เป็นสัมมาสมาธิอันมีคุณยิ่ง   ส่วนเมื่อปฏิบัติสมาธิแล้ว จมสงบแล้วปล่อยหรือเพลิดเพลินอยู่ในความสงบ สุข สบาย ก็ย่อมเป็นมิจฉาสมาธิในที่สุดโดยไม่รู้ตัว  เหตุเพราะเมื่อจิตเป็นสมาธิแล้ว ย่อมหมายถึงการที่จิตแน่วแน่อยู่กับอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งได้ดีแล้ว หมายถึงย่อมเป็นเหตุปัจจัยให้จิตย่อมไม่ซัดส่ายออกไปปรุงแต่งให้เกิดการกระทบผัสสะให้เกิดทุกข์ต่างๆขึ้นนั่นเอง จึงย่อมเกิดความสงบขึ้นเป็นธรรมดา  เมื่อสงบจึงเป็นสุข  เมื่อเป็นสุขจึงเกิดความสบาย  เมื่อปฏิบัติแต่สมาธิฝ่ายเดียวเสมอๆด้วยไม่รู้(อวิชชา) จึงเกิดความติดเพลิน ในความสงบ ความสุข ความสบายต่างๆขึ้น ถึงขั้นเสพติดในที่สุด ที่เรียกกันทั่วๆไปว่า ติดสุข

oustayutt

ปุจฉา     ที่ว่าเมื่อติดเพลินในฌานหรือสมาธิแล้ว ย่อมให้ทุกข์โทษภัยนั้น  จะแสดงออกมาเมื่อใดหรือครับ  ผมปฏิบัติมานานแล้ว  มีความสุขสบายในฌานสมาธิเป็นอย่างดียิ่ง  สามารถนั่งได้คราวละนาน ไม่ได้วิปัสสนาเป็นสำคัญเลย  ไม่เห็นเป็นอะไรเลยครับ  จึงอยากทราบว่า ข้อมูลที่กล่าวนั้นถูกต้องดีหรือเปล่าครับ
        วิสัชนา   ครับถูกต้องอย่างยิ่ง ไม่ผิดพลาดแต่ประการใด  ดังที่ได้กล่าวไว้โดยละเอียดในเรื่องสมาธิและฌาน ว่าฌานสมาธินั้นมีวิสัยเป็นอจินไตย เนื่องจากประกอบด้วยเหตุต่างๆมาเป็นปัจจัยกันอย่างมากหลายและแสนละเอียดอ่อน  จึงไม่อาจระบุอย่างเฉพาะเจาะจงได้ดังที่ได้กล่าวไว้โดยละเอียดดีแล้วในบทสมาธิและฌาน  แต่เมื่อทำเหตุแล้ว ย่อมเกิดผลคือ วิบากกรรม(ผลของการกระทำ)อย่างแน่นอน กล่าวคือ เพียงขึ้นกับเวลาเท่านั้นเอง คือเมื่อปฏิบัติสั่งสมผิดมากๆขึ้นจนถึงระดับหนึ่งที่กายทนไม่ได้  หรือมีทุกข์จรมากระทบจนจิตหวั่นไหวเลื่อนไหล ทรงอยู่ในฌานสมาธิไม่ได้  ก็จะเกิดทุกข์โทษภัยขึ้นอย่างรุนแรงกว่าปกติธรรมดา  ดังนั้นอย่ามัวเพลิดเพลินอยู่แต่ในฌานสมาธิแต่อย่างเดียวจนเสียการ  ให้หันมาใช้สมาธิเป็นเครื่องหนุนการเจริญวิปัสสนา เพื่อให้เกิดปัญญา โดยการพิจารณาธรรมอย่างจริงจัง(วิปัสสนา)กัน  จึงจักยังประโยชน์อย่างแท้จริง

kit007

ขอบคุณค่ะ