ตำนานผีล้านนาตอนผีครู

Sornpraram

ตำนานผีล้านนาตอนผีครู

ลูกศิษย์ที่เรียนศิลปะวิทยาจากครูต้องมีผีครูเพื่อรักษาและให้ความมั่นใจ




ทุกคนที่เกิดมาต้องมีครูเริ่มแต่ในครอบครัวมีพ่อแม่ ญาติพี่น้องเป็นครูเรามาตั้งแต่เรายังเล็กแต่ผีครูที่จะเล่านี้เป็นผีครูที่สั่งสอนศิลปะวิชาการแก่ลูกศิษย์โดยเฉพาะวิชาที่ใช้ในชีวิตประจำวัน วิชาที่ต้องใช้ทำมาหาเลี้ยงชีพ เช่นว่า  ศิลปะการขับซอ   การป้องกันตัว  การทำให้ผู้อื่นเคารพนับถือ  เป็นต้น


ผู้คนสมัยก่อนจะแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง ไปหาวิชาที่ตนเองต้องการ  บางคนไปเรียนเป็นช่างซอ(ศิลปินซอพื้นบ้านล้านนา)  บางคนชอบการต่อสู้ก็ไปเรียนศิลปะการรำเจิง(เชิงการต่อสู้)  ทั้งเจิงดาบ เจิงมวย เจิงฆ้อนสองหัว  เจิงมือเปล่า  เป็นต้น  บางคนไม่อยากเจ็บตัวก็ไปเรียนวิชามหาเสน่ห์(มหานิยม)ขั้นตอนการเรียนเริ่มจาก


ลูกศิษย์นำข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียนตามจำนวนครูกำหนดไปไหว้สาครูฝากตัวเป็นลูกศิษย์ขั้นตอนนี้เรียกกันกันว่าการ "ขึ้นครู" คือเริ่มขึ้นต้นให้ครูได้สอนวิชาการตามที่ต้องการเมื่อเรียนไปกับครูอยู่นั้น  ถึงเวลาที่ครูจะต้องเลี้ยงผีครูของตนเอง  ครูจะบอกลูกศิษย์เตรียมข้าวของเครื่องสังเวยมาร่วมกับครูช่วยกันประกอบพิธีเลี้ยงครูขั้นตอนนี้เรียกกันว่า "เลี้ยงผีครู"ทำให้ลูกศิษย์ได้ประสบการณ์ในพิธีการเลี้ยงครูเป็นความรู้ติดตัวเมื่อตนเองจะต้องเลี้ยงผีครูในอนาคต


ในขณะที่เรียนอยู่ ลูกศิษย์อาจมีอาการป่วยไข้ หรือมีสิ่งที่ไม่พึงประสงค์เกิดขึ้นแก่ศิษย์ระหว่างเรียนเช่น ศิษย์อาจล่วงเกินครูโดยไม่ตั้งใจ โดยการเผลอ ฯลฯ. ถึงตอนนี้ลูกศิษย์ต้องทำการ "ยื่นโยงผีครู"                โดยการนำเครื่องสักการะบูชามาบอกกล่าวยื่นโยงขอโทษผีครูขอให้ผีครูยกโทษ หรือช่วยรักษาอาการป่วยไข้ให้แก่ลูกศิษย์ผู้ที่ประกอบพิธีก็คือครูผู้สอนนั่นเอง


เมื่อศิษย์เรียนจบครูผู้สอนก็จะทำการแบ่งปันเครื่องสักการะบูชาได้แก่ สวยดอกไม้   หมากพลู ธูปเทียนแล้วแต่ละครูจะกำหนด  การแบ่งเครื่องสักการะนี้ถือว่าศิษย์เรียนจบแล้วครูจึงแบ่งเครื่องสักการะแก่ศิษย์นำไปตั้งขันครูของตนเองขั้นตอนนี้เรียกกันว่า "แบ่งครู " ลูกศิษย์จะนำเครื่องสักการะที่แบ่งมาจัดตั้งขัน(พาน)ครูของตนเอง  ใส่ไว้บนหิ้งผีครูบนบ้านทำการบูชา เปลี่ยนเครื่องสังเวยตามที่ครูผู้สอนกำหนด  อย่างเช่นของลุงหนานพรหมมาต้องทำการบูชาครูเมื่อวันพญาวัน(วันเถลิงศก)ของปี๋ใหม่เมือง (สงกรานต์)  วันเข้าพรรษา   และวันออกพรรษาทุกปี  สรุปแล้วลุงหนานต้องทำการบูชาครูปีละสามครั้ง  อย่างนี้เป็นต้น   เมื่อทำการแบ่งปันครูนั้นก่อนที่จะออกจากบ้านครูผู้สอนท่านจะกำหนดให้ก๋ำ(ถือปฏิบัติ)ตนให้กระทำ หรือยกเว้นการกระทำเช่นว่า   วิชาข่ามคง(คงกระพัน)จะต้องไม่กินแกงฟักหม่น(ฟักเขียว) ห้ามลอดปื๊นขี้หม่า(ใต้ถุนครัวไฟ)ห้ามลอดแร้ว  ห้ามลอดต้นกล้วย   ห้ามกินอาหารบ้านศพ  เป็นต้น  หากเป็นครูศิลปินซอขับขาน รำฟ้อน  บางครูห้ามผิดศีลห้า  ห้ามขับซอโดยไม่มีปี่เป่าให้ทำนองห้ามสอนคนต่อไปหากยังไม่ผ่านเวลาสิบปี  เป็นต้น  หากเป็นครูสะหล่า(ช่าง) ห้ามให้ผู้อื่นทำพิธีขึ้นเสามงคล(เสาเอก)คือเมื่อจะสร้างบ้านตนเองนั่นแหละเป็นผู้กระทำพิธี ห้ามให้ผู้อื่นมากระทำพิธี  เป็นต้น

   
ข้อห้ามต่างๆเหล่านี้ลูกศิษย์ต้องก๋ำ(ถือปฏิบัติ)ได้หากผิดข้อกำหนดแล้วถือว่าผิดครู เกิดอาการบ้าคลั่ง   บางคนร้องจ๊อยๆ(อารมณ์เศร้า)ซอๆ(อารมณ์ดี) พูดกันง่ายๆคือเดี๋ยวร้องไห้เดี๋ยวหัวเราะอย่างนี้เห็นมาแล้วหลายๆๆๆๆๆๆราย จำเป็นต้อง ทำพิธี "ฟายครู "คือการนำสวยดอกไม้เครื่องสักการะมาขอขมาครู


เมื่อจะทำการใดๆเช่นการต่อสู้  การแสดงต่างๆ  การออกจากบ้านไปทำงาน ค้าขายต้องทำการเชิญครูเข้ามาสู่กระหม่อมให้ความมั่นใจเรียกกันว่า "เฮียกผีครู" มาคุ้มครองให้งานสำเร็จ


หากปกติสุขอยู่สบายดี เมื่อถึงเวลาที่ต้องเปลี่ยนเครื่องบูชาครูเมื่อกระทำพิธีก็มีคำเชิญผีครูมารับเครื่องสักการะบูชาจะเชิญผีครูที่สิ้นชีพไปแล้วแต่โบร่ำโบราณโดยเฉพาะวันพญาวันปี๋ใหม่เมืองล้านนาก็จะดำหัวผีครูเรียกกันว่าดำหัวผีครู  ในพิธีนี้อาจมีการทบทวนวิชาการต่อสู้ ทดลองพระคาถาข่ามคงกระพันเช่น การ เป่าเสกมีดฟัน แทง  เป็นต้น
การดำหัวผีครูกับดำหัวครูคนละอย่างกัน  การดำหัวครูหมายถึงการนำเครื่องสักการะดำหัวไปดำหัวครูที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ดำหัวผีครูคือพิธีการสักการะผีครูที่สิ้นชีพไปดังกล่าวแล้วพิธีการดำหัวคนล้านนาจะมอบขันน้ำให้ครูเอามือชุบน้ำขมิ้นส้มป่อยแล้วลูบหัวตนเอง ไม่นิยมรดมือครูถือว่า รดน้ำศพ ในล้านนาจึงมีแต่คำว่า"ดำหัว"ไม่มีคำว่ารดน้ำดำหัวเหมือนภาคกลางเรื่องผีครูคนล้านนาก็ขอจบลงเพียงเท่านี้  เต้าอี้แล  ลุงหนานขอลาไปก่อนแล



บันทึกนี้เขียนที่ GotoKnow โดย NIKHOM

sriyan3

ขอบคุณครับ

matmee2550

เยี่ยม