กริช อาวุธโบราณในบริเวณคาบสมุทรมาลายู

Marine

    การนำเสนอเรื่องราวดังต่อไปนี้ข้าพเจ้าตระหนักและเล็งเห็นถึงคุณค่าของภูมิปัญญาเกี่ยวกับการประดิษฐ์เครื่องศาสตราวุธโบราณของชาวไทยมลายูโบราณจวบจนปัจจุบันที่ผู้คนน้อยหนักที่จะรู้จักอาวุธที่มีความงามทางศิลปะกำเนิดขึ้นจากจิตวิญญาณก่อเกิดวัฒนธรรมความเชื่อเกี่ยวกับการทำกริช   ทั้งนี้เพื่อมีเจตนาให้ภูมิปัญญานี้อยู่คู่สังคมตามแบบวัฒนธรรมของท้องถิ่นไม่มีนัยยะที่จะแอบแฝงหรือชักจูงให้มีการใช้หรือพกอาวุธดังกล่าวแต่อย่างใดเหมือนดังอดีต

     กริชนั้นถือเป็นอาวุธประจำกายที่สำคัญซึ่งเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงความเป็นชายชาตรี  ฐานะทางสังคมเศรษฐกิจ  ยศถาบรรดาศักดิ์ของผู้เป็นเจ้าของและตระกูล     และนิยมใช้กันแพร่หลายทั้งไทยพุทธและไทยมุสลิมในภาคใต้ของไทย  เรื่อยไปจนถึงมาเลเซีย  อินโดนีเซีย  หรือเรี่ยกได้ว่าทั่วทั้งคาบสมุทรมลายู

    กล่าวกันว่า  กริช  นั้นน่าจะเป็นอาวุธของอินโดนีเซียซึ่งปรากฏรูปจำหลัก  ว่ามีการใช้ดาบเป็นอาวุธอยู่ซึ่งยังไม่พบการใช้กริช   จนกระทั่งพบรูปกริชครั้งแรกที่ผนังโบสถ์ suku  ของชวาราวกลางศตวรรษที่ 14   เป็นรูปจำหลักของเทพเจ้าภีมะนักรบของชวากำลังใช้มือเปล่าจับเหล็กร้อนตีเป็นรูปกริชซึ่งใช้เข่าตนเองรองต่างทั่ง   และในศตวรรษที่  14  นี้เอง  มีการกล่าวถึงตำนานกริชที่ค่อนข้างหลากหลายเช่นในตำนานฮินดูสกุตรัม(Hindu King Sakutrum)      กระทั่งถึงสมัยมัชปาหิตกริชเริ่มมีการใช้อย่างแพร่หลายพกติดตัวและพร้อมใช้อยู่ตลอดเวลา   และในศตวรรษที่ 15 เรื่อยมาถึง ศตวรรษที่  19  คติความเชื่อเกี่ยวกับการใช้กริชแบบฮินดูเริ่มน้อยลงแทนที่ด้วยความเชื่อแบบอิสลามซึ่งการใช้กริชและการทำกริชต้องอยู่ในหลักและแนวคิตของศาสนาอิสสลามอย่างเคร่งครัด

การทำกริชประกอบขึ้นมาแต่ละเล่มนั้นล้วนมีความสัมพันธ์กับปรากฎการธรรมชาติอำนาจชีวิตและเลือดเนื้อของเจ้าของกริช  กริชเล่มหนึ่งๆอาจต้องสรรหาเหล็กถึง20ชนิดมาหลอมรวมกันด้วยกระบวนการและพิธีกรรมที่ถูกต้องสมบูรณ์แบบตามความเชื่อและกระบวนการทางไสยศาสตร์  มีความแหลมคมประดุจดังเขี้ยวเสือและความคดประดุจเปลวไฟอันแสดงถึงความกล้าหาญและมีอำนาจ  กริชนั้นถือเป็นอาวุธมงคลขจัดภยันตรายและอัปมงคล นำโชควาสนา  ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับโลหะที่นำมาผสมกรรมวิธีรูปแบบลักษณะที่ประกอบขึ้นเป็นกริชเล่มนั้นๆ    G.C.Woolley ได้จำแนกกลุ่มกริชอาศัย รูปแบบของด้ามได้

                                                             ส่วนต่างๆของใบกริช      

     (ที่มาภาพ: หน้า 7 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

Marine

               

1.  กริชแบบกลุ่มบาหลีและมดูรา   ได้แก่   กริช Bali   Lombok   Madura   คมกริชลื่นเป็นมันวาววับ   เนื้อเหล็กเรียบไม่มีเส้น  กริชแบบบาหลีนิยมทำด้ามเป็นรูปคน   ส่วนมดูรานิยมทำด้ามด้วยงาช้างหรือไม้ประดับลาย

         กริชมัชปาหิต  กริชยุคแรก  กริชตามแบบความเชื่อของฮินดู

                         ( ที่มาภาพ: หน้า 15 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                บาหลีนิยมทำด้ามเป็นรูปคน   ส่วนมดูรานิยมทำด้ามด้วยงาช้างหรือไม้ประดับลาย

กริชสกุลช่างบาหลี  ใบกริชแบบตรงชนิดเซาะร่อง(จิติหรือเจริตา)จิ้งจกแบบกระดกโค้ง(อาริงกะตุ๊)ด้ามสลักเป็นรูปรากษส  ฝักแบบลาดรังแกะสลักเป็นรูปหน้ากาล
    ( ที่มาภาพ: หน้า 20 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

    p;สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

บบาหลีนิยมทำด้ามเป็นรูปคน   ส่วนมดูรานิยมทำด้ามด้วยงาช้างหรือไม้ประดับลาย

Marine

                           

                                 

                             

2.      กริชแบบชวา ส่วนด้ามทำเป็นรูปนามธรรมคือดูไม่เป็นรูปร่างชัดเจน ดูแล้วคล้ายรูปใดรูปหนึ่งเช่นรูปคล้ายเรือ

              

                     กริชสกุลช่างชวาใบกริชรูปใบปรือ

  (ที่มาภาพ: หน้า19 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ฉบับต้นแบบ )

                              

                  

กริชสกุลช่างชวาใบกริชแบบนาฆอ(นาค) มี 11 คดคร่ำทองด้ามแบบบันจังของสุมาตรา ฝักแบบซันดังวาลิกัตสวมปลอกทองทองเหลืองดุนลาย   

( ที่มาภาพ: หน้า 20 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

Marine

                    

        3.      กริชแบบคาบสมุทรส่วนเหนือ ด้ามจะมีปลอกโลหะหุ้มปากฝักมีไหล่กว้างเป็นรูปสี่เหลี่ยม  ด้ามลักษณะดูเหมือนผู้ชายกำลังนั่งกอดอกไหล่ตกหนาวสั่นสะท้านด้วยพิษไข้

    4.      กริชแบบบูกิส    พบทั่วไปในมาเลเซีย  ด้ามแกะสลักอย่างสายงาม

            

กริชสกุลช่างบูกิส  ใบกริสแบบคด7 คด ด้ามหัวจิ้งเหลน (แลแบ็ง)หรือกาด๊ะ(ฝักลูกเนียงนก)  ฝักแบบบูกิส  

( ที่มาภาพ: หน้า 21 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

            

กริชสกุลช่างบูกิส  ใบกริช 7 คด   ด้ามแบบหัวลูกไก่(อาเนาะอะแย)  ด้วมแบบนี้ชาวมาเลเชียเรี่ยกว่า ยาวาเดมัน(ชวาป่วย)  ฝักแบบบูกิส

(ที่มาภาพ: หน้า 21 (กริช). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ฉบับต้นแบบ )

               

กริชสกุลช่างตรังกานูใบกริชแบบ 3 คด แบบหางหนุมาน(เอกออนุแม) ด้ามเป็นหัวจังเหลนสกุลช่างบูกิสฝักแบบตรังกานู

               ( ที่มาภาพ: หน้า 23 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

Marine

5.      กริชแบบสุมาตรา   ใบกริชคมยาวเรียบแคบคล้ายกระปี่  ตรงกลางมีสันนูนขึ้นมา ด้ามกริชมักทำด้วยเขาสัตว์และงาช้าง ได้แก่กริช

Panjung   Bahari

               

  กริชอาเนาะแล  สกุลช่างสุมาตรา  ด้ามทำเป็นรูปหนังตะลุงชวา   

(ที่มาภาพ: หน้า15 (กริช ).สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ฉบับต้นแบบ )

            

กริชสกุลช่างสุมาตราหรือกริชอาเนาะแล  ใบกริชตรงสั้น(อาเนาะแลป่าเนาะ)ด้ามแบบหัวลูกไก่(อาเนาะอะแย)ทางมาเลเซียเรี่ยกว่ายาวาเดมัม  ฝักแบบสุมาตรา    ( ที่มาภาพ: หน้า 22 (กริช ).สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                 

               

กริชสกุลช่างตรังกานูใบกริชแบบ 3 คด แบบหางหนุมาน(เอกออนุแม) ด้ามเป็นหัวจังเหลนสกุลช่างบูกิสฝักแบบตรังกานู

               ( ที่มาภาพ: หน้า 23 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

Marine

6.      กริชแบบปัตตานี ด้ามทำเป็นรูปนกพังกะ  ใบกริชยาวกว่าชนิดอื่นๆ

               

      

                  กริชสกุลช่างปัตตานี  ด้ามทำเป็นรูปนกพังกะ

(ที่มาภาพ: หน้า 15 (กริช). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ฉบับต้นแบบ )

                        

         กริชแดแบ๊ะ  สกุลช่างปัตตานีนิยมใช้ในหมู่ควาญช้างไทยมุสลิม    กริชสกุลช่างปัตตานี หรือกริชตะยง  ใบกริชรูปใบปรือเซาะร่อง(จิตอ)  ด้ามแบบหัวนกพังกะตัวผู้ ฝักแบบปัตตานี

            ( ที่มาภาพ: หน้า 16 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                    

                           

กริชสุกลช่างปัตตานี  ใบกริชตรงเซาะร่อง(จิตอ)ด้ามแบบหัวนกพังกะตัวผู้หรือแบบตะยงแกะสลักเลี่ยมทองนาคและเงิน  ฝักแบบปัตตานี

   ( ที่มาภาพ: หน้า 23 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

              

กริชสกุลช่างปัตตานีใบกริชเป็นของสกุลช่างบูกิสมี 11  คด  ด้ามหัวนกพังกะ  ฝีมือช่างชั้นสูงมีส่วนประกอบนาคและทองในการตกแต่งเป็นกริชของชนชั้นสูงระดับเจ้าเมืองหรือเชื้อพระวงศ์  

  ( ที่มาภาพ: หน้า 34 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

            

กริชสกุลช่างปัตตานีใบกริช  7 คดเซาะร่อง(จิตอ)  ด้ามแบบหัวนกพังกะตัวผู้  ฝักแบบปัตตานีหรือแบบตะยง

( ที่มาภาพ: หน้า 24 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                 

กริชแดแบ๊ะปัตตานี  ใบกริชตรงชนิดปะแนซาฆะห์สกุลช่างปัตตานี ด้ามแดแบ๊ะ ฝักแบบตรังกานู

  ( ที่มาภาพ: หน้า 25 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                 

กริชสกุลช่างสงขลา หรือ  กริชหัวนกพังกะตัวเมีย   ใบกริชรูปใบปรือ(กริชสะปูกัล)  ด้ามรูปนกพังกะตัวเมีย  ฝักแบบนกพังกะตัวเมียหรือแบบนกพังกะเมืองสงขลา  มาลายูเรี่ยกว่า แบบออแรซิแย(แบบชาวสยาม)   

( ที่มาภาพ: หน้า 24 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                 

กริชสกุลช่างสงขลา หรือ  กริชหัวนกพังกะตัวเมีย   ใบกริช 7 คด  ด้ามรูปนกพังกะตัวเมีย ฝักแบบนกพังกะเมืองสงขลา  ( ที่มาภาพ: หน้า 25 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

                  

กริชสกุลเมืองสงขลา ใบกริชคดรูปแบบสุมาตรา(อาเนาะแล)ด้ามรูปนกพังกะตัวเมีย  เป็นของบุคคลชั้นสูง  ( ที่มาภาพ: หน้า 35 (กริช). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ฉบับต้นแบบ )

Marine

      7.      กริชแบบซุนดัง  คล้ายการดัดแปลงมาจากดาบ  ใบกริชคล้ายกระบี่มากกว่ากริชแต่มีส่วนโกร่งปรากฎอยู่อย่างเด่นชัด

ส่วนกริชในภาคใต้ของไทยนั้น   มีรูปแบบตัวกริชอยู่สองลักษณะคือ

       1.  กริชใบปรือ   เป็นใบกริชตรงมีคมสองข้างคลายหอกมีการทำร่องบนใบกริช 2-4 ร่องขนานกันถึงปลายกริช

       2.  กริชคด    เป็นใบกริชที่คดไปคดมาคล้ายเปลวไฟ   

กริช เป็นอาวุธซึ่งในอดีตถือว่าเป็นของคู่กายที่สำคัญของคนในภาคใต้และคนในคาบสมุทรมลายูไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าดาบที่เป็นอาวุธของคนไทย  ซึ่งมีคุณค่าทางวัฒนธรรม  ประเพณี   ความเชื่อ ความงามทางศิลปะ ระดับเชิงช่างแห่งท้องถิ่นหรือเมือง  บ่องบอกถึงความเป็นตัวตน  เอกลักษณ์ ผ่านสิ่งเล็กๆน้อยๆแต่มีความสำคัญระดับชนชั้นของบุคคลในสมัยอดีต  ถึงปัจจุบัน  สามารถบ่งบอกถึงฐานะทางสังคมได้เป็นอย่างดีและน่าชื่นชมในภูมิปัญญา   ปัจจุบันกริชนั้นยังถือว่าเป็นอาวุธที่มีบทบาทสำคัญของกษัตริย์ในคาบสมุทรมลายูซึ่งต้องใช้ประจำกายในพระราชพิธีสำคัญๆดังเช่นในมาเลเซีย  บรูไน   และอย่างไรก็ดีในประเทศไทยเอง  กริชก็ยังถือว่าเป็นอาวุธที่ควบคู่กับสังคมความเชื่อในพิธีกรรม   ตลอดจนมีการทำกริชขึ้นเพื่อการค้าตกแต่งเป็นของที่ระลึกมีคุณค่าทางจิตใจและทางศิลปะตามแบบฉบับของท้องถิ่น   และยังเป็นการอนุรักษ์หัตกรรมของบรรพบุรุษให้คงอยู่คู่ลูกหลานรุ่นต่อๆไป

ตัวอย่างกริชทั้งหมดเป็นสมบัติของสถาบันทักษิณคดีศึกษาซึ่งจัดแสดงในห้องมีดและศาสตราวุธ

               

เอกสารประกอบการเขียน : "กริช".สารานุกรมวัฒนธรรมไทย  ภาคใต้  ฉบับต้นแบบ ( 2538): 1 - 35.

กริชสกุลช่างสุมาตราหรือกริชอาเนาะแล  ใบกริชตรงยาว(อาเนาะแลปานแญ)หรือกริชปันยัง  กริชยาว  กริชรี  ด้ามแบบเมืองเรียว ฝักแบบสุมาตรา

   ( ที่มาภาพ: หน้า 22 (กริช ). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ ฉบับต้นแบบ )

oustayutt

ขอบคุณครัย

Sornpraram