พระพุทธปาลิไลย วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม(วัดโพธิ์)

kit007

พระพุทธปาลิไลย
พระประธานในพระวิหารทิศเหนือมุขหน้า ปางป่าลิไลยก์
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)

“วัดโพธิ์” หรือ “วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร”
เดิมชื่อว่า “วัดโพธาราม” เป็นวัดโบราณเก่าแก่
ซึ่งราษฎรสร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี
แม้ไม่ปรากฏหลักฐานการสร้างวัดโพธารามที่แน่ชัด
แต่สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นหลังจากปีพุทธศักราช ๒๒๓๑
ในรัชกาลสมเด็จพระเพทราชาต่อกับรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
เป็นวัดราษฎร์ขนาดเล็กอยู่ในเขตตำบลบางกอก ปากน้ำเจ้าพระยา เมืองธนบุรี
ชาวบ้านเรียกกันทั่วไปว่า “วัดโพธิ์” มาจนถึงกระทั่งทุกวันนี้

ภายใน พระวิหารทิศเหนือมุขหน้า
วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม ราชวรมหาวิหาร (วัดโพธิ์)
มีพระประธานเป็นพระพุทธรูปปางป่าลิไลยก์
ประดิษฐานอยู่ มีนามว่า “พระพุทธปาลิไลย” หรือนามทางการว่า
“พระพุทธปาลิไลย ภิรัติไตรวิเวก เอกจาริกสมาจาร วิมุตติญาณบพิตร”
เป็นพระพุทธรูปศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์ วัสดุหล่อด้วยโลหะสัมฤทธิ์
สูง ๒๐๙ นิ้ว หรือ ๘ ศอก ๑ คืบ ๕ นิ้ว ประทับนั่งห้อยพระบาทบนก้อนศิลา
มีช้างหมอบงวงถวายคนโทน้ำ และวานรถวายรวงผึ้ง

kit007

ปรากฏหลักฐานใน ศิลาจารึกวัดพระเชตุพนฯ ว่า
เมื่อ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑
ทรงสถาปนาวัดพระเชตุพนฯ ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๓๒
ครั้งนั้นได้ทรงสร้างขึ้นใหม่เป็นพระพุทธรูปหล่อปิดทองสูง ๘ ศอกคืบ ๕ นิ้ว
มีพระอาการประทับห้อยพระบาท ทรงบรรจุพระบรมธาตุแล้วเชิญประดิษฐาน
เป็นพระประธานในพระวิหารทิศเหนือมุขหน้า ถวายพระนามว่า “พระปาลิไลย”
และโปรดฯ ให้หล่อรูปช้างถวายคนโทน้ำและรูปวานรถวายรวงผึ้ง
ผนังนั้นเขียนไตรภูมิ มีเขาพระสุเมรุราชและเขาสัตตะพันต์ทวีปใหญ่ทั้งสี่
และเขาพระนิพพานต์ อโนดาตสระ และปัญจมหานที ดังปรากฏอยู่ทุกวันนี้

พระพุทธรูปปางต่างๆ ทั้งหมดภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
นับว่า “พระพุทธปาลิไลย” พระประธานในพระวิหารทิศเหนือมุขหน้า
เป็นพระพุทธรูปที่หล่อขึ้นใหม่ในสมัยรัชกาลที่ ๑ เพียงองค์เดียวเท่านั้น

ต่อมาถึงรัชสมัย รัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพนฯ เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๗๕ ครั้งนั้นได้โปรดฯ
ให้ลงรักปิดทองใหม่ในคราวเดียวกันกับพระพุทธรูปอื่นๆ ทั่วทั้งพระอาราม
ดังมีข้อความปรากฏใน พระนิพนธ์สมเด็จพระมหาสมณเจ้า
กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (พระองค์เจ้าวาสุกรี สุวณฺณรํสี)
สมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ ๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ดังต่อไปนี้

พระนิพนธ์

ปวงปฏิมามากถ้วน  ทงงอา วาศเอย
อุโบสถวิหารทิศสถยร  ทกเหล้า
รบยงสามสริบนนดา  เดอมใหม่ ก็ดี
มีอาทิพระเจ้าเบื้อง  โบสถ์ประธาน
ทรงศรัทธาไป่เอื้อ  ออมราช ทรัพย์แฮ
เว้นมัจเฉรมลาย  โลภมล้าง
รงงเรขรักมาดผจง  เผจอศทั่ว องค์เอย
รมยลใหม่แม้นสร้างซ้ำ สืบแสดง

ล่วงมาถึงรัชสมัย รัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
โปรดฯ ให้สร้างพระมหาเจดีย์ประจำพระองค์ในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
เมื่อเสด็จพระราชดำเนินไปทรงก่อพระฤกษ์ในวันที่ ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๓๙๖
ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ถวายพระนามพระพุทธรูปปางต่างๆ
ที่ประดิษฐานภายในวัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม

โดยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ถวายสร้อยพระนามของ “พระพุทธปาลิไลย”
พระประธานในพระวิหารทิศเหนือมุขหน้า ว่า
“พระพุทธปาลิไลย ภิรัติไตรวิเวก เอกจาริกสมาจาร วิมุตติญาณบพิตร” ดังนี้
และโปรดฯ ให้จารึกพระนามลงในแผ่นศิลาประดับฝาผนังไว้ดังปรากฏอยู่บัดนี้

kit007

“พระพุทธปาลิไลย” พระประธานในพระวิหารทิศเหนือมุขหน้า

   คัดลอกบางตอนมาจาก...
วัดประจำรัชกาลที่ ๑ : วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=19426

ขอขอบพระคุณที่มาของรูปภาพ
http://artredism.blogspot.com/2011/05/blog-post_06.html

พระพุทธรูปปางป่าลิไลยก์ : อนุสรณ์เหตุการณ์พระสงฆ์ทะเลาะกัน
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=41164

ช้างปาลิไลยกะ มีความรักในพระพุทธเจ้า (หลวงพ่อฤาษีลิงดำ)
http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=7&t=45910                                                                                       

................................................................................................

ที่มา http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?f=24&t=41165