ได้คืบจะเอาศอก

Sornpraram

ได้คืบจะเอาศอก



          คืบ และ ศอก เป็นมาตราวัดแบบโบราณ. คืบ เป็นความยาวตั้งแต่ปลายนิ้วโป้งถึงปลายนิ้วนางหรือนิ้วก้อยเมื่อกางมือและเหยียดนิ้วทั้งสองออกจากกันเต็มที่. ส่วน ศอก เป็นความยาวตั้งแต่ปลายข้อศอกถึงปลายนิ้วกลาง ๑ ศอก มีความยาวเท่ากับ ๒ คืบ.


          สำนวนที่ว่าได้คืบจะเอาศอก เป็นคำกล่าวติเตียนว่าต้องการจะได้มากกว่าที่ได้มาแล้ว เช่น พอบริษัทเพิ่มเงินค่าล่วงเวลาให้ตามคำขอ พนักงานก็ขอขึ้นเงินเดือนอีก ได้คืบจะเอาศอกอย่างนี้ไม่ถูกต้อง. เขาแบ่งห้องให้อยู่ครึ่งหนึ่งก็น่าจะพอใจแล้ว จะขออยู่ทั้งห้องเลยได้อย่างไร ได้คืบจะเอาศอกไม่ดีหรอก.





ที่มา :  บทวิทยุรายการ "รู้ รัก ภาษาไทย"  ออกอากาศทางสถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย เมื่อวันที่ ๖ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๑ เวลา ๗.๐๐-๗.๓๐ น.

Sornpraram

ในสมัยโบราณเรากล่าวถึงความใกล้ ความไกลของสิ่งของต่าง ๆ ว่า เป็นระยะทาง การวัดระยะทางมักเทียบกับความยาวของส่วนต่างๆ ของร่างกายของเรา เช่น นิ้ว ศอก เรากำหนดให้ 12 นิ้ว เป็น 1 คืบ 2 คืบเป็น 1 ศอก 4 ศอกเป็น 1 วา (ความยาว 1 วา คือความยาวที่วัดได้เมื่อเหยียดแขนทั้งสองข้างออกไป)

สำหรับระยะทางใกล้ๆ บางทีเราก็ใช้ก้าวของเราเพื่อบอกระยะทาง เช่น ต้นไม้สองต้นอยู่ห่างกัน สามสิบก้าว บ้านเราห่างจากบ้านลุงสี่สิบก้าว เป็นต้น ถ้าตั้งบ้านเรือนอยู่ริมน้ำ ก็อาจบอกระยะทางโดยใช้ระยะห่างของคุ้งน้ำเป็นเครื่องกำหนด เช่น บ้านเรากับบ้านเพื่อนของเราอยู่ห่างกัน สองคุ้งน้ำ

คนไทยมักนิยมบอกระยะทางไกล ๆ สัมพันธ์กับเวลา เช่น หมู่บ้านสองแห่งอยู่ห่างกัน สองชั่วเวลาเดินทางไป (และเคี้ยวหมากไปด้วย) หมากจืดสนิทพอดี หรือ ชั่วเวลาหม้อข้าวเดือด เมืองสองเมืองอยู่ห่างกันชั่วระยะเวลาเดินทาง สามวัน บางทีก็ใช้เสียงร้องของสัตว์เป็นเครื่องกำหนดระยะทาง เช่น ไกลเท่ากับเสียงช้างร้อง เป็นต้น

หน่วยความยาวที่กว่าวา คือ เส้นและประโยชน์ 20 วาเป็น 1 เส้น และ 400 เส้นเป็น 1 โยชน์ เนื่องด้วยร่างกายของมนุษย์มีขนาดแตกต่างกัน การใช้หน่วยความยาวเทียบกับส่วนของร่างกายของตนจึงทำให้เกิดความขัด แย้งกัน

เพื่อขจัดความขัดแย้งนี้ มนุษย์ได้สร้างหน่วยความยาวไว้เป็น มาตรฐานสากล ซึ่งจะวัดความยาวที่ใด ๆ ก็จะได้ความยาวเท่ากันเสมอ หน่วยสากลนี้มีสองแบบ คือ แบบอังกฤษ และแบบฝรั่งเศส แบบอังกฤษ มีนิ้ว ฟุต หลา และไมล์ คือ 12 นิ้ว เป็น 1 ฟุต 3 ฟุต เป็น 1 หลา 1,760 หลา เป็น 1 ไมล์

ส่วนแบบฝรั่งเศส มีหน่วยความยาวเป็นเมตร 1,000 เมตรเป็น 1 กิโลเมตร ถ้าแบ่ง 1 เมตรออกเป็น 100 ส่วนเท่า ๆ กัน แต่ละ ส่วนจะยาว 1 เซนติเมตร และถ้าแบ่ง 1 เซนติเมตรออกเป็น 10 ส่วนเท่าๆ กัน แต่ละส่วนจะยาว 1 มิลลิเมตร นั่นคือ 1,000 มิลลิเมตร เป็น 1 เมตร

เมื่อเทียบมาตราความยาวระหว่างไทยกับฝรั่งเศสจะได้ 1 เมตรเท่า กับ 2 ศอก หรือ 1 กิโลเมตรเท่ากับ 25 เส้น และถ้าเทียบมาตรไทย กับอังกฤษจะได้ 1 ไมล์ เท่ากับ 40 เส้น

มาตราวัดระยะของไทยที่ยังใช้อยู่ในปัจจุบัน คือ กระเบียด และหุน 4 กระเบียด เท่ากับ 1 นิ้ว 8 หุน เท่ากับ 1 นิ้ว

ที่มา..http://kanchanapisek.or.th/kp6/BOOK6/chapter8/t6-8-s.htm

matmee2550

เยี่ยมๆๆๆๆ