เรือนแก้ว

Sornpraram

เรือนแก้ว

จากพจนานุกรมฉบับมติชน เรือนแก้ว แปลว่า สิ่งก่อสร้างที่เส้นลวดลาย ที่ทำล้อมกรอบประติมากรรม เช่น พระพุทธรูปเรือนแก้วในความหมาย หรือคติและสัญลักษณ์ทางพุทธศาสนา หมายถึง สติปัฏฐาน 4 คือ พื้น, อิทธิบาท 4 คือ เสา, สัมมัปปธาน คือ ผนัง, พระอภิธรรม คือ หลังคา (ในแนวทางหนึ่ง เรือน แก้วหมายถึง คัมภีร์อภิธรรม 7 คัมภีร์)

ในทางความหมายของเรือนแก้วในทางธรรม สติปัฏฐาน 4 คือ ธรรมที่กล่าวถึงเรื่องการพิจารณาอย่างละเอียดในสำคัญ 4 ประการ คือ การพิจารณาเรื่องกาย เวทนา จิต ธรรม ที่มีวัตถุป...ระสงค์ให้เข้าใจแจ่มชัดของความจริงแท้ในเรื่องดังกล่าวที่สดับให้เข้าใจว่าสิ่งทั้งหลายที่มีปัจจัยปรุงแต่งขึ้นย่อมมีความเสื่อมไปเป็นธรรมดา หรือคำแปลที่ว่าสิ่งทั้งหลายทั้งปวงที่มีอยู่ต่อหน้านั้น เป็นเพียงความรู้สึกหรือความระลึกได้ เมื่อเป็นดังนั้น ตัณหา และอานันทน ย่อมไม่เกิดขึ้น

อิทธิบาท 4 แปลว่า คุณเครื่องให้ถึงความสำเร็จ คุณธรรมที่นำไปสู่ความสำเร็จแห่งผลที่มุ่งหมาย ได้แก่ ฉันทะ ความพอใจ หรือความต้องการที่จะทำ, วิริยะ ความเพียร คือขยันหมั่นประกอบสิ่งนั้นด้วยความพยายาม เข้มแข็งไม่ท้อถอย, จิตตะ ความคิดรับรู้ในสิ่งที่ทำ และทำสิ่งนั้นด้วยความคิดไม่ฟุ้งซ่าน และวิมังสา ความไตร่ตรองหรือทดลอง หมั่นใช้ปัญญาพิจารณาใคร่ครวญหาเหตุผล

สัมมัปปธาน 4 ความเพียรชอบ ได้แก่ 1.สังวรปธาน เพียรระวัง ยับยั้งบาปอกุศลธรรม ที่ยังไม่เกิดมิให้เกิดขึ้น 2.ปหานปธาน เพียรกำจัด คือ เพียรละบาปอกุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้ว 3.ภาวนาปธาน เพียรเจริญ คือ เพียรเจริญทำกุศลธรรมที่ยังไม่เกิดให้เกิดมีขึ้น 4.อนุรักขนาปธาน เพียรรักษา คือ เพียรรักษากุศลธรรมที่เกิดขึ้นแล้วให้ยิ่งขึ้นไปจนไพบูลย์

อภิธรรม แปลว่า ธรรมอันประเสริฐ ธรรมอันยิ่งใหญ่ ธรรมที่มีอยู่แท้จริง เรียกได้ว่าเป็นปรมัตธรรมล้วนๆ หรือในอีกรูปแบบ หมายถึง การประมวลหลักธรรมและคำอธิบายในรูปแบบหลักวิชา ไม่เกี่ยวกับเหตุการณ์หรือบุคคลใด จัดเป็นหมวดหมู่ และอธิบายเป็นประเภทต่างๆ ได้ 7 ประการ คือ

1.ธัมมสังคณี คือ รวมข้อธรรมเข้าเป็นหมวดหมู่แล้วอธิบายเป็นประเภท
2.วิภังค์ คือ การอธิบายธรรมที่รวมเป็นหมวดหมู่ แยกแยะออก ชี้แจงวินิจฉัยโดยละเอียด
3.ธาตกถา คือ การสงเคราะห์ข้อธรรมต่างๆ เข้าในขันธ์ อายตนะ ธาตุ
4.บุคคลบัญญัติ คือ การบัญญัติความหมายบุคคลประเภทต่างๆ ตามคุณธรรมที่มีอยู่ในบุคคลนั้น
5.กถาวัตถุ คือ การเฉลยวินิจฉัยทัศนะต่างๆ ที่ขัดแย้งกันระหว่างนิกายทั้งหลาย
6.ยมก คือ ยกหัวข้อธรรมขึ้นวินิจฉัย ด้วยวิธีถามตอบโดยตั้งคำถามย้อนกันเป็นคู่
7.ปัฎฐาน คือการอธิบายปัจจัย 24 ประการ ที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์ต่อกันเป็นลำดับ (ถอดความหมายทางธรรมทั้ง 4 หัวข้อจากพจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรมของท่านประยุต ปยุตโต)


สาระสำคัญของเรือนแก้ว ก็คือ เป็นสัญลักษณ์หรือคุณสมบัติ หรือธรรมะ หรือกระบวนการวิธีการ และการปฏิบัติการในการพิจารณาหาความจริงชั้นปรมัตนั้น มาแปรเป็นรูปธรรมคือ เรือนแก้ว ซึ่งจัดทำขึ้นให้มีขึ้น สำหรับพระพุทธรูปที่เป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้าเท่านั้น จะนำเอารูปเรือนแก้วนี้ไปใช้กับรูปหรือตัวแทนอื่นๆ ไม่ได้



‪#‎คติสัญลักษณ์สถาปัตยกรรมไทย‬
ข่าวสดออนไลน์ 19.06.2016

See more