ถวายรูด กรรมวิธีในการเลี้ยงพระศพ

wind

เรื่องของศพบรรดาศักดิ์นั้นเป็นเรื่องที่ใหญ่พอสมควรครับ เพราะส่วนใหญ่ศพผู้วายชนม์เหล่านี้จะได้รับพระราชทานโกศสำหรับใส่ศพและจะเก็บศพไว้นานพอสมควร บางรายเก็บไว้นานถึง3ปีทีเดียว ในส่วนพระศพของพระราชวงศ์ก็เช่นเ...ดียวกันที่มักจะเก็บพระศพไว้นาน สืบเนื่องมาจากต้องรอพระราชทานเพลิงพระศพในหน้าแล้งเท่านั้น เพราะในอดีตช่วงฤดูฝนท้องสนามหลวงจะเต็มไปด้วยน้ำและใช้เป็นนาหลวงสำหรับปลูกข้าว พอเข้าฤดูหนาวจึงเริ่มก่อสร้างพระเมรุเพื่อให้ทันพระราชทานเพลิงในหน้าแล้ง ดังนั้นจึงต้องมีกรรมวิธีบางอย่างเพื่อที่จะเลี้ยงศพให้อยู่ได้นานๆโดยปราศจากกลิ่นรบกวนเพราะในอดีตนั้นไม่มียาฟอร์มาลีนกันศพเน่าเสียหรือสารเคมีเพื่อให้ศพแห้งไปเองเหมือนในปัจจุบัน

ต่อไปมาดูกรรมวิธีเลี้ยงศพเพื่อให้ศพอยู่ได้นานๆครับ(บางศพเท่านั้น) โดยเริ่มจากการกรอกสารเคมีบางอย่างเข้าไปทางปากของศพเพื่อให้ไหลเข้าสู่ภายใน เช่นสารปรอท บางทีก็กรอกด้วยน้ำผึ้ง ซึ่งเป็นวิธีโบราณ แต่เนื่องจากประเทศไทยเป็นเมืองร้อนการกรอกสารเคมีเพียงอย่างเดียวก็ไม่สามารถช่วยอะไรได้มากนัก ทำให้เศษอาหารที่อยู่ในศพนั้นเกิดปฏิกิริยากับแบคทีเรียที่อยู่ภายในหรือพูดเป็นภาษาบ้านๆก็คือ”เน่าใน”ซึ่งจะส่งผลให้มีน้ำเลือดน้ำหนองของเสียต่างๆไหลซึมออกมา ยิ่งหากวันใดมีกำหนดการเสด็จพระราชดำเนินมาฟังสวดด้วยแล้วเจ้าพนักงานที่อยู่งานเฝ้าจึงต้องเข้มงวดเรื่องกลิ่นเป็นพิเศษโดยการสุมเครื่องหอมจากสมุนไพรอยู่ด้านหลังพระโกศเพื่อไม่ให้มีกลิ่นรบกวน

ดังนั้นก่อนถึงงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงประมาณ1อาทิตย์(หรือขึ้นอยู่กับกำหนดการ)เจ้าพนักงานจะอัญเชิญศพออกมาจากโกศเพื่อเปลื้องเอาผ้าห่อศพนั้นออก แล้วนำร่างนั้นลงไปต้มในกระทะใบบัวซึ่งน้ำต้มศพนี้มีส่วนผสมของเนื้อไม้ที่มีสรรพคุณให้กลิ่นหอม เมื่อน้ำต้มเดือดก็จะใส่สมุนไพรหอมตามลงไปอีก รอจนศพเปื่อยได้ที่ก็จะเชิญศพขึ้นมาทำการ"รูด" หากเป็นพระศพก็จะเรียกว่า”ถวายรูด”ค่อยๆรูดเอาเนื้อหนังหรือเอ็นกล้ามเนื้อออกจนหมดแม้กระทั่งเครื่องในต่างๆ จะเหลือไว้ก็เพียงแต่กระดูกขาวๆจากนั้นเจ้าพนักงานก็จะอัญเชิญใส่ผ้าขาวลงสู่พระโกศเตรียมพระราชทานเพลิงต่อไป สำหรับเนื้อหนังที่เหลืออยู่ในกระทะนั้นก็จะทิ้งไม่ได้ แต่จะมีพิธีกรรมเช่นเดียวกับการพระราชทานเพลิงพระบุพโพ"(สามารถติดตามอ่านได้ในกระทู้ก่อน)  หม่อมราชวงศ์จักรรถ จิตรพงศ์ เคยเล่าไว้ว่าตอนเป็นเด็กเคยแอบดูเจ้าพนักงานถวายรูดพระศพสมเด็จกรมพระยานริศฯ ในขั้นตอนก่อนเชิญพระศพลงสู่พระโกศปรากฏว่าเห็นแต่หัวกระโหลกและกระดูกห่ออยู่ในผ้าขาวนั้น

การถวายรูดมีครั้งสุดท้ายในพ.ศ.2499 คืองานพระบรมศพสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ต่อมาปีพ.ศ.2527งานพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี สำนักพระราชวังได้ตกลงกันว่าควรงดการถวายรูดเสีย เพราะพระมังสาแห้งติดไปกับพระบรมอัฐิ(เนื้อหนังแห้งติดกับกระดูก)ซึ่งมีผลมาจากที่พระบรมศพได้รับการถวายฉีดยาฟอร์มาลินเข้าไปในพระบรมศพแล้ว

จากภาพด้านบน ภาพตัวอย่างประกอบลักษณะของกระทะใบบัว

จากภาพด้านล่าง สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า พระราชวงศ์องค์สุดท้านที่มีการถวายรูด และภาพตัวอย่างของการห่อศพในกรณีนั่งโกศ

ตอนต่อไปเรามาเจาะลึกในส่วนของการอัญเชิญสู่พระเมรุท้องสนามหลวงหรือเมรุหลวงฯสุดท้ายนี้
ข้อมูลดีๆจาก
https://www.facebook.com/ThailandhistoryOFwarehouse?fref=photo