สะหัสสะเนตโต เทวินโท

oustayutt

  สะหัสสะเนตโต เทวินโท เทวะรัชชะ สิรีธะโร สังขิปิตะ วานะตัง มัคคัง ขิปปัง สาวัตถิ มาคะมิ.
คำแปล

ท้าวสหัสนัยจอมเทพ ผู้ทรงไว้ซึ่งความเป็นเจ้าแห่งเทวดา
ได้ย่นระยะทางนั้น ได้มาสู่เมืองสาวัตถีแล้วโดยพลัน


อาสนะท้าวสักกะร้อน                              
ด้วยเดชแห่งศีลแม้ของพระเถระ (ในขณะนั้น) บัณฑุกัมพลสิลาอาสน์๑- ของท้าวสักกเทวราช ยาว ๖๐ โยชน์ กว้าง ๕๐ โยชน์ หนา ๑๕ โยชน์ มีสีดุจดอกชัยพฤกษ์ มีปกติยุบลงในเวลาประทับนั่ง และฟูขึ้นในเวลาเสด็จลุกขึ้น แสดงอาการร้อนแล้ว.
               ท้าวสักกเทวราชทรงดำริว่า “ใครหนอแล ใคร่จะยังเราให้เคลื่อนจากสถาน” ดังนี้แล้ว ทรงเล็งลงมา ได้ทอดพระเนตรเห็นพระเถระด้วยทิพยจักษุ.
               เหตุนั้น พระโบราณาจารย์ทั้งหลาย จึงกล่าวว่า
                                   “ท้าวสหัสเนตร ผู้เป็นเจ้าแห่งเทวดา ส่องทิพยจักษุ
                         (ทรงทราบว่า) พระปาลเถระองค์นี้ ติเตียนคนบาป ชำระ
                         เครื่องเลี้ยงชีพให้บริสุทธิ์แล้ว, ท้าวสหัสเนตร ผู้เป็นเจ้า
                         แห่งเทวดา ส่องทิพยจักษุ (ทรงทราบว่า) พระปาลเถระ
                         องค์นี้หนักในธรรม ยินดีในศาสนา นั่งอยู่แล้ว.”
               ขณะนั้น ท้าวเธอได้ทรงพระดำริว่า “ถ้าเราจักไม่ไปสู่สำนักของพระผู้เป็นเจ้า ผู้ติเตียนคนบาป หนักในธรรม เห็นปานนั้น, ศีรษะของเราพึงแตก ๗ เสี่ยง; เราจักไปสู่สำนักของท่าน,” (ครั้นทรงพระดำริฉะนี้แล้ว ก็เสด็จไป).
               เหตุนั้น (พระโบราณาจารย์ทั้งหลาย จึงกล่าวว่า)
                                   “ท้าวสหัสเนตร ผู้เป็นเจ้าแห่งเทวดา ทรงสิริ
                         ของเทวราช เสด็จมาโดยขณะนั้นแล้ว เข้าไปใกล้
                         พระจักขุปาลเถระแล้ว.”
               ก็แลครั้นเสด็จเข้าไปใกล้แล้ว ได้ทรงทำเสียงฝีพระบาทในที่ใกล้พระเถระ.
               ขณะนั้น พระเถระถามท้าวเธอว่า “นั่นใคร?”
               เทวราชตรัสตอบว่า “ข้าพเจ้าคนเดินทาง เจ้าข้า.”
               ถ. ท่านจะไปไหน อุบาสก.
               ท. เมืองสาวัตถี เจ้าข้า.
               ถ. ไปเถิด ท่านผู้มีอายุ.
               ท. ก็พระผู้เป็นเจ้าเล่า เจ้าข้า จักไปไหน?
               ถ. ถึงเราก็จักไปในที่นั้นเหมือนกัน.
               ท. ถ้าอย่างนั้น เราทั้งหลายไปด้วยกันเถิด เจ้าข้า.
               ถ. เราเป็นคนทุพพลภาพ, ความเนิ่นช้าจักมีแก่ท่านผู้ไปอยู่กับเรา.
               ท. กิจรีบของข้าพเจ้าไม่มี ถึงข้าพเจ้าไปอยู่กับพระผู้เป็นเจ้า จักได้บุญกิริยาวัตถุ ๑๐ สักประการหนึ่ง เราทั้งหลายไปด้วยกันเถอะเจ้าข้า.
               พระเถระคิดว่า “นั่นจักเป็นสัตบุรุษ” จึงกล่าวว่า “ถ้าอย่างนั้น จับปลายไม้เท้าเข้าเถิด อุบาสก.”
____________________________
๑- แผ่นศิลาที่ประทับ มีสีดุจผ้าขนสัตว์เหลือง

               ท้าวสักกเทวราชพาพระเถระไปถึงพระเชตวัน                              ท้าวสักกเทวราชทรงทำอย่างนั้นแล้ว ย่อพื้นปฐพีให้ถึงพระเชตวัน ในเพลาเย็น.
               พระเถระได้ฟังเสียงเครื่องประโคมมีสังข์และบัณเฑาะว์เป็นต้นแล้ว ถามว่า “นั่น เสียงที่ไหน?”
               ท. ในเมืองสาวัตถี เจ้าข้า.
               ถ. ในเวลาไป เราไปโดยกาลช้านานแล้ว.
               ท. ข้าพเจ้ารู้ทางตรง เจ้าข้า.
               ในขณะนั้น พระเถระกำหนดได้ว่า “ผู้นี้มิใช่มนุษย์ จักเป็นเทวดา.”
               (เหตุนั้น พระโบราณาจารย์ทั้งหลายจึงกล่าวว่า)
                                   “ท้าวสหัสเนตร ผู้เป็นเจ้าแห่งเทวดา ทรงสิริของ
                         เทวราช ย่นทางนั้น พลันเสด็จมาถึงเมืองสาวัตถีแล้ว.”
               ท้าวเธอนำพระเถระไปสู่บรรณศาลา ที่กุฎุมพีผู้น้องชายทำเพื่อประโยชน์แก่พระเถระนั้นเทียว นิมนต์ให้นั่งเหนือแผ่นกระดาน แล้วจำแลงเป็นสหายที่รักไปสู่สำนักของกุฎุมพีจุลปาละ ตรัสร้องเรียกว่า “แน่ะ ปาละผู้สหาย”
               กุฎุมพีจุลปาละร้องถามว่า “อะไร? สหาย.”
               ท. ท่านรู้ความที่พระเถระมาแล้วหรือ?
               จ. ข้าพเจ้ายังไม่รู้, ก็พระเถระมาแล้วหรือ?
               เทวราชตรัสว่า “เออ สหาย ข้าพเจ้าไปวิหาร เห็นพระเถระนั่งอยู่ในบรรณศาลาที่ท่านทำ มาแล้วเดี๋ยวนี้เอง” ดังนี้แล้ว เสด็จหลีกไป.
               ฝ่ายกุฎุมพีไปถึงวิหาร เห็นพระเถระแล้ว ร้องไห้กลิ้งเกลือกอยู่ที่บาทมูล กล่าวว่า “ท่านผู้เจริญเจ้าข้า ข้าพเจ้าเห็นเหตุนี้แล้วจึงไม่ยอมให้ท่านบวช” ดังนี้เป็นต้นแล้ว ทำเด็กทาส ๒ คนให้เป็นไท ให้บวชในสำนักของพระเถระแล้ว สั่งว่า “ท่านทั้งหลายจงนำเอาของฉันมีข้าวต้มและข้าวสวยเป็นต้น มาจากภายในบ้าน อุปัฏฐากพระเถระ” ดังนี้แล้ว มอบให้แล้ว. สามเณรทั้งหลายก็ทำวัตรปฏิบัติอุปัฏฐากพระเถระแล้ว.
               ภายหลังวันหนึ่ง ภิกษุทั้งหลายผู้อยู่ในทิศ (ผู้อยู่ที่อื่น) มาสู่พระเชตวัน ด้วยหวังว่า “จักเฝ้าพระศาสดา” ถวายบังคมพระศาสดา เยี่ยมพระอสีติมหาเถระแล้ว เที่ยวจาริกอยู่ในวิหาร ถึงที่อยู่ของพระจักขุปาลเถระแล้ว มีหน้าตรงต่อที่นั้นในเวลาเย็น ด้วยหวังว่า “จักดูแม้ที่นี้”
               ในขณะนั้น มหาเมฆตั้งขึ้นแล้ว. พวกเธอคิดว่า “เดี๋ยวนี้เย็นแล้ว, และเมฆก็ตั้งขึ้นแล้ว, เราจักมาดูแต่เช้าเทียว” ดังนี้แล้วกลับไป. ฝนตกในปฐมยาม หยุดในมัชฌิมยาม. พระเถระเป็นผู้ (เคย) ปรารภความเพียร เดินจงกรมเป็นอาจิณ; เหตุฉะนั้น จึงลงสู่ที่จงกรมแล้วในปัจฉิมยาม.
               แลในกาลนั้น ตัวแมลงค่อมทอง (หรือแมลงเม่า) เป็นอันมาก ตั้งขึ้นแล้ว บนพื้นที่ฝนตกใหม่. ตัวเหล่านั้น เมื่อพระเถระจงกรมอยู่ ได้วิบัติ (ตาย) โดยมาก.
               พวกอันเตวาสิกยังไม่ทันกวาดที่จงกรมของพระเถระแต่เช้า.
               ฝ่ายพวกภิกษุนอกนี้ มาด้วยหวังว่า “จักดูที่อยู่ของพระเถระ” เห็นสัตว์ทั้งหลายในที่จงกรมแล้ว ถามว่า “ใครจงกรมในที่นี้.”
               พวกอันเตวาสิกของพระเถระตอบว่า “อุปัชฌาย์ของพวกกระผมขอรับ.”
               เธอทั้งหลายติเตียนว่า “ท่านทั้งหลายดูกรรมของสมณะเถิด ในกาลมีจักษุ ท่านนอนหลับเสีย ไม่ทำอะไร, ในกาลมีจักษุวิกลเดี๋ยวนี้ไว้ตัวว่า ‘ จงกรม ’ ทำสัตว์มีประมาณถึงเท่านี้ให้ตายแล้ว ท่านคิดว่า ‘จักทำประโยชน์’ กลับทำการหาประโยชน์มิได้.”
               พวกเธอไปกราบทูลพระตถาคตแล้วในขณะนั้นว่า “พระเจ้าข้า พระจักขุปาลเถระไว้ตัวว่า ‘จงกรม’ ทำสัตว์มีชีวิตเป็นอันมากให้ตายแล้ว.”
               พระศาสดาตรัสถามว่า “ท่านทั้งหลายเห็นเธอกำลังทำสัตว์มีชีวิตเป็นอันมากให้ตายแล้วหรือ?”
               ภิกษุเหล่านั้นกราบทูลว่า “ไม่ได้เห็น พระเจ้าข้า.”
               ศ. ท่านทั้งหลายไม่เห็นเธอ (ทำดังนั้น) ฉันใดแล ถึงเธอก็ไม่เห็นสัตว์มีชีวิตเหล่านั้น ฉันนั้น. ภิกษุทั้งหลาย ขึ้นชื่อว่าเจตนาเป็นเหตุให้ตาย ของพระขีณาสพทั้งหลาย (คือบุคคลผู้มีอาสวะสิ้นแล้ว) มิได้มี.
               ภ. พระเจ้าข้า เมื่ออุปนิสัยแห่งพระอรหันต์มีอยู่ เหตุไฉน ท่านจึงกลายเป็นคนมีจักษุมืดแล้ว.
               ศ. ด้วยอำนาจกรรมอันตนทำไว้แล้ว ภิกษุทั้งหลาย.
               ภ. ก็ท่านได้ทำกรรมอะไรไว้แล้ว พระเจ้าข้า.