ไทยยังเหลือความได้เปรียบทางธรรมชาติอยู่อีกหรือ ? - Baan Jompra

โมเดล “ประเทศไทย 4.0” โดยหลักการแล้วดี นักคิด “ทุนนิยมเสรีโลกาภิวัตน์” ทั่วโลกก็คิดอย่างนี้ วาดหวังอย่างนี้ ปรารถนาดีอย่างนี้ แต่ปฏิบัติจริงไดผลตามที่วาดหวังยาก ! สำหรับประเทศไทยนั้น มีเสียงเรียกร้องให้ปรับเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจอุตสาหกรรมมาตั้งแต่ก่อนเกิดวิกฤติต้มยำกุ้ง ปี 2540 หลังวิกฤตินั้นแล้ว ก็ยิ่งเรียกร้องกันมากขึ้น แต่มาถึงวันนี้ยังเห็นผลเกิดเป็นจริงไม่มาก โมเดล “ประเทศไทย 4.0” ก็เน้นการเปลี่ยนโครงสร้างเศรษฐกิจอุตสาหกรรมเช่นกัน โดยระบุว่า

“เปลี่ยนจากโครงสร้างเศรษฐกิจอุตสาหกรรม “เพิ่มมูลค่า” ไปสู่โครงสร้างเศรษฐกิจอุตสาหกรรม “สร้างมูลค่า” ซึ่งประกอบด้วย 5 กลุ่มหลักๆคือ 1. กลุ่มอุตสาหกรรมทางชีวภาพ 2. กลุ่มอุตสาหกรรมพลังงานทดแทน 3. กลุ่มอุตสาหกรรมด้านวิศวกรรมและการออกแบบ 4. กลุ่มอุตสาหกรรมเกี่ยวเนื่องกับคุณภาพชีวิต และ5. กลุ่มอุตสาหกรรมเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ทั้ง 5 กลุ่มอุตสาหกรรมนี้ตั้งอยู่บนฐานของความได้เปรียบเชิง “ธรรมชาติ” และความได้เปรียบเชิง “วัฒนธรรม” ที่ประเทศไทยมีอยู่เดิม และต่อยอดด้วยการบริหารจัดการ องค์ความรู้สมัยใหม่”

เราขอชี้ปัญหาในทางปฏิบัติบางข้อดังนี้ อะไรคือ “ความได้เปรียบเชิงธรรมชาติ” ? อะไรคือ “ความได้เปรียบเชิงวัฒนธรรม” ? ต่างคนคงต่างมีคำตอบที่แตกต่างกัน รัฐจำเป็นต้องแจงรายละเอียดเป็นรูปธรรมให้ชัดเจน เพราะแผน “ประเทศไทย 4.0” กำ ลังจะถูกใช้เป็นยุทธศาสตร์ชาติต่อไปอีกยี่สิบปี ตามแผนปฏิรูปของ คสช. จึงจำเป็นที่จะต้องสร้างเป็นอุดมการของคนทั้งชาติด้วย สำหรับการมองรายละเอียดรูปธรรม เรายังไม่เข้าใจว่า “ความได้เปรียบเชิงธรรมชาติ” ในวิสัยทัศน์ของผู้วางแผนโมเดลประเทศไทย 4.0 คืออย่างไร ?

ถ้าบอกว่า ไทยมีธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์ มีความหลากหลายทางชีวภาพ มีความเหมาะสมและมีศักยภาพสูงทางด้านการเกษตร เหมาะสมที่จะสร้างอุตสาหกรรมทางชีวภาพ

เราก็จะแย้งว่า ความอุดมสมบูรณ์แบบนั้นมันสิ้นสลายไปจากประเทศไทยแล้ว ขณะนี้แม่น้ำหลักเกือบทุกสายไปแล้ว ป่าไม้ต้นน้ำเกือบจะหมดสิ้นไปแล้ว ภูเขาป่าสงวนที่ดินเพาะปลูกรัฐก็ขายสัมปทานไปให้ทำเหมืองแร่ทองคำ เหมืองแร่โปแตส ซึ่งจะมีการถางป่าเหี้ยนหมด ขุดหินพังภูเขาหมด พื้นที่เพาะปลูกและห้วยหนองก็จะเค็มเพราะกากเกลือที่เหมืองโปแตสทิ้ง พระแม่ธรรมชาติไทยไทยกำลังจะตายในอีกไม่นาน เรื่องที่โมเดลประเทศไทย ควรวางแผนคือจะสร้างอุตสาหกรรมอะไรจึงจะเหมาะสมกับทะเลทรายไทยต่างหาก

สำหรับเรื่อง “ความได้เปรียบเชิงวัฒนธรรม” ก็ทำนองเดียวกัน เราไม่เข้าใจว่าท่านจะช่วงใช้ “ทุนทางวัฒนธรรม” กันอย่างไร ? ด้านหนึ่งท่านบอกว่าจะต้องปลูกจิตสำนึก “ความเป็นผู้ประกอบการ” ให้เกิดขึ้นกับคนไทยทั้งมวล อีกด้านหนึ่งท่านบอกให้สร้างความเข้มแข็งของชุมชน สองด้านนี้เมื่อมองจากมุมคนทำงานด้านวัฒนธรรมแล้ว มันขัดแย้งกันมาก เราจึงอยากจะเห็นคำอธิบายของรัฐที่เป็นรูปธรรมมากกว่านี้