...กระจับเป็นอะไรที่คนไทยคุ้นเคยกันดี รู้กันดี ดังมีคำเปรียบเปรย ปากงามโค้งขึ้นว่าปากรูปกระจับ การตั้งชื่อกระจับของนักมวยว่ากระจับก็เพราะรูปร่างเหมือนกระจับ สมัยก่อนนั้นกระจับเป็นของกำนัลของท้องทุ่งไม่ได้มีการปลูกกัน ในหน้าน้ำ ทุ่งที่มีน้ำท่วมถึงจะมีกระจับลอยไปหาให้เก็บกินถึงที่ หรือบางทีคนทุ่งเขาก็จะไปเก็บเอาฝักอ่อนมากินเล่นสดๆ ได้เลย ไม่ต้องต้มให้เสียเวลา เมื่อเวลาผ่านไปทุกวันนี้ในธรรมชาติไม่ค่อยเห็นกระจับแล้ว
...ในตำรายาไทยจัดให้กระจับเป็นหนึ่งในสมุนไพรที่บำรุงทารกในครรภ์และบำรุงน้ำนม ในมุมของการแพทย์แผนไทยกระจับมีคุณสมบัติหวาน เย็น ช่วยบำรุงเนื้อหนังให้บริบูรณ์หรือบำรุงทางเสมหะซึ่งเป็นกลไกของการเสริมสร้างเนื้อเยื่อต่างๆ ทำให้ทารกเจริญเติบโตได้ดี ทำให้แม่มีน้ำนมเลี้ยงลูก นอกจากจะบำรุงทารกในครรภ์และบำรุงน้ำนมแล้ว กระจับยังเป็นยาบำรุงของทั้งเด็ก ผู้หญิง ผู้ชาย ผู้สูงอายุ คนหลังฟื้นไข้ กินได้กินดี เนื่องจากเด็กต้องการการเสริมสร้างเนื้อเยื่อเพื่อเตรียมตัวเป็นผู้ใหญ่ที่สมบูรณ์แข็งแรง กระจับบำรุงผู้สูงอายุ บำรุงกำลังคนไข้ ฟื้นฟูลำไส้หลังอาการท้องเสีย แก้อ่อนเพลีย แก้เมาค้าง และนอกจากมีฤทธิ์ทางบำรุงแล้วกระจับยังมีสรรพคุณไปในทางดับพิษร้อนเช่น การมีประจำเดือนออกมาก แก้ร้อนในกระหายน้ำโดยเฉพาะการกินกระจับอ่อนสดๆ
...ในส่วนข้อมูลทางโภชนาการสมัยใหม่ยืนยันความเป็นยาบำรุงสำหรับทุกเพศทุกวัยได้เป็นอย่างดีจากการที่กระจับอุดมไปด้วย แป้ง กลูโคส โปรตีน วิตามินบี วิตามินเอ เหล็ก ฟอสฟอรัส แคลเซียม แมงกานิส และฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาพบว่ากระจับมีคุณสมบัติในการต้านการอักเสบ เพิ่มภูมิคุ้มกัน บำรุงสมอง ทำให้สงบ คลายเครียด ต้านการเกิดเบาหวาน และยังมีสารต้านอนุมูลอิสระ กระจับที่เหมาะแก่การนำมาใช้เพื่อเป็นยาบำรุงอย่างเช่นที่เคยเป็นมา
ตำรับยา
1. ยาบำรุงกำลังกระจับสำหรับชายหญิง
นำผลกระจับ 100 ผล ต้มน้ำ ทิ้งไว้ให้เย็น ปลอกเปลือกออก นำเปลือกตากแดดให้แห้ง ตำผลใส่ในขวดแก้วไว้ นำผงยา 1 ช้อนโต๊ะ ใส่ผสมกับน้ำผึ้ง น้ำตาล นม ดื่มวันละ 1 ครั้ง ทุกๆวัน
ตำรับอาหาร
- กระจับต้มสามารถนำมาปลอกเปลือกต้มกินเล่นเป็นของว่าง นำมาทำเป็นของหวานกินเช่นกระจับต้มน้ำขิง
- กระจับน้ำแข็งใสกินร่วมกับ เมล็ดบัว มะพร้าวอ่อน ใส่น้ำหวานน้ำแข็งกินเป็นของหวาน
- สามารถนำมาประกอบอาหารกินเช่น กระจับต้มซี่โครงหมู กระจับผัด และกระจับผัดพริกกุ้งนาง
