"กิเลสเป็นเครื่องเศร้าหมองของใจ"
คือโลภ โกรธ หลง นั้นนำออกจากใจได้จริง
นำออกมากน้อยเพียงใดก็ได้ทั้งสิ้น
แต่ทั้งนี้ "ต้องอาศัยปัญญา" เป็นสำคัญ ผู้มีปัญญา มีความเห็นชอบ เห็นถูก
ย่อมเห็นว่ากิเลสเป็นเครื่องทำใจให้เศร้าหมองจริง จึงไม่ควรปล่อยไว้
ในเมื่อไม่ต้องการมีใจเศร้าหมอง แต่ต้องการมีใจผ่องใส เป็นสุข
โลภก็ตาม โกรธก็ตาม หลงก็ตาม ทำให้ใจเศร้าหมองทั้งสิ้น
มีมากก็เศร้าหมองมาก มีน้อยก็เศร้าหมองน้อย
ไม่มีเลย ก็ไม่เศร้าหมองเลย
ลองถามตนเองดูว่า ต้องการเป็นทุกข์เศร้าหมองหรือ ก็จะได้คำตอบแน่นอนว่า
ไม่ต้องการเช่นนั้น แต่ต้องการเป็นสุข ผ่องใส
ยิ่งเป็นสุขผ่องใสเท่าไรก็ยิ่งดี เป็นสุขผ่องใสตลอดเวลาก็ยิ่งเป็นที่ต้องการ
เมื่อได้คำตอบ รู้ความต้องการของตนเช่นนี้ ก็ให้ยอมเชื่อว่า
การจะทำใจให้เป็นสุขผ่องใสนั้น "ไม่มีใครทำให้ใครได้ เจ้าตัวต้องทำเอง"
วิธีทำคือ เมื่อเกิดโลภ โกรธ หลงขึ้นเมื่อใด ให้พยายามมีสติรู้ให้เร็วที่สุด
ให้ใช้ปัญญายับยั้งเสียให้ทันท่วงที
อย่าปล่อยให้ช้า เพราะจะเหมือนไฟไหม้บ้าน
ยิ่งดับช้าก็ยิ่งดับยากและเสียหายมากโดยไม่จำเป็น
บุญเป็นหลักใหญ่ของโลก
สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
