ถ้ำหลวงแม่สรวย - Baan Jompra

ถ้ำหลวงแม่สรวย ตั้งอยู่เขตป่าชุมชน หมู่ที่ 14 บ้านเด่นภูเวียง ตำบลแม่สรวย อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย ซึ่งป่าชุมชนแห่งนี้มีเนื้อที่ประมาณ 500 ไร่ และอยู่ติดกับอ่างเก็บน้ำแม่สรวย

ถ้ำหลวงแม่สรวย ถือกำเนิดมาในโลกเป็นเวลานับล้านปีมาแล้ว แต่เพิ่งจะถูกค้นพบโดยบังเอิญในปี พ.ศ.2528 โดยชาวบ้านซึ่งขึ้นไปหาฟืนและทำไร่ข้าวโพดอยู่ในบริเวณนั้น

มีเรื่องเล่ากันว่า ชาวบ้านกลุ่มหนึ่ง ได้แวะมาพักผ่อนและหลบร้อนอยู่ในบริเวณหน้าปากทางเข้าถ้ำ ซึ่งในขณะนั้นเป็นเพียงโพรงหินเล็กๆ ซึ่งมีกิ่งไม้และเถาวัลย์ปกคลุมอยู่ โพรงหินดังกล่าวนี้ มีความกว้างเพียงพอที่จะคลานเข้าไปได้เท่านั้น และด้วยความอยากรู้อยากเห็น ชาวบ้านจึงได้ลองคลานเข้าไปในโพรงหิน โดยการจุดคบไฟส่องทาง และเมื่อคลานเข้าไปได้ประมาณ 4 เมตร ก็ต้องตกตะลึงเมื่อพบว่า ภายในโพรงหินเล็กๆนั้น เป็นถ้ำขนาดใหญ่ ซึ่งมีถึง 8 คูหา สามารถจุคนได้มากนับหมื่นคน

ภายในถ้ำ เต็มไปด้วยหินงอก หินย้อย รูปร่างสวยงามแปลกตา บางแห่งมีลักษณะคล้ายรูปช้าง บางแห่งมีลักษณะคล้ายรูปเสาวิหาร บางแห่งมีลักษณะคล้ายรูปหอยสังข์ และนอกจากนี้ยังมีผนังถ้ำ ที่มีลักษณะคล้ายผืนผ้าม่านในโรงละครขนาดใหญ่ เป็นความสวยงามที่น่าอัศจรรย์ใจ แก่ผู้ที่ได้พบเห็นเป็นอย่างยิ่ง

นอกจากนี้ยังมีเรื่องเล่ากันว่า มีการค้นพบมูยาติน หรือกล้องยาสูบ ซึ่งปั้นด้วยดินในถ้ำนี้เป็นจำนวนมาก และยังมีการค้นพบภาชนะดินเผาและขวานหินโบราณอีกด้วย

เสียงเล่าลือ แบบปากต่อปาก เรื่องการค้นพบถ้ำแห่งนี้ ได้กลายเป็นเรื่องที่โด่งดังมากในสมัยนั้น ทำให้มีนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเข้าไปเที่ยวชมถ้ำแห่งนี้อย่างไม่ขาดสาย

หลังจากมีการค้นพบถ้ำหลวงแม่สรวยในปี พ.ศ.2528 พระอาจารย์สุกรี สุเมโธ ได้สร้างศาลาปฏิบัติธรรม และศาลพ่อปู่ฤษีคุ้มเวียงสรวยขึ้นบริเวณหน้าปากถ้ำ เพื่อเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของชาวบ้านและนักท่องเที่ยวที่ได้เข้ามาเที่ยวชมถ้ำแห่งนี้ นอกจากนี้ พระอาจารย์สุกรี สุเมโธ ยังได้ตั้งชื่อถ้ำแห่งนี้ว่า "ถ้ำวิหารไตรลักษณาคุณพุทธสถาน" แต่ชาวบ้านและผู้คนทั่วไปก็ยังนิยมเรียก "ถ้ำแม่สรวย" หรือ "ถ้ำหลวงแม่สรวย" มากกว่า

ปัจจุบันศาลาปฎิบัติธรรมแห่งนี้ได้ถูกทิ้งร้างไป ไม่มีพระหรือผู้คนคอยดูแล แต่ก็ยังใช้เป็นสถานที่สำหรับพัก กันแดดกันฝน ให้แก่นักท่องเที่ยวที่จะเข้ามาเที่ยวชมถ้ำหลวงแม่สรวยนี้ได้เป็นอย่างดี และอาจมีพระธุดงค์แวะเวียนเข้ามาพัก เข้ามาจำวัด และจำพรรษาบ้างเป็นครั้งคราวไปไม่แน่นอน

ถ้ำหลวงแม่สรวย จัดว่าเป็นสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่สำคัญของอำเภอแม่สรวย ในทุกปี หลังประเพณีสงกรานต์ คือทุกวันที่ 20 เมษายน ทางเทศบาลตำบลเวียงสรวย จะมีการจัดงานทำบุญถ้ำ และมีการจุดบั้งไฟแข่งขันกันด้วย นับเป็นหนึ่งในงานเทศกาลที่น่าสนใจ เพราะเป็นโอกาสอันดีสำหรับนักท่องเที่ยว ที่อยากจะเที่ยวชมถ้ำแห่งนี้ จะได้เยี่ยมชมถ้ำ ในช่วงเวลาที่ดีที่สุด ซึ่งมีทั้งความสนุกสนานของงานเทศกาล และมีความอุ่นใจ ที่จะมีเพื่อนร่วมเดินทางมาเที่ยวชมถ้ำอย่างมากมายอีกด้วย

1."ถ้ำหลวง" หากจะแปลเป็นภาษาของคนในภาคกลาง ก็คือ "ถ้ำใหญ่" นั่นเอง (หลวงเป็นภาษาเหนือ แปลว่าใหญ่โต) ด้วยเหตุนี้ "ถ้ำหลวงแม่สรวย" จึงหมายถึงถ้ำที่มีขนาดใหญ่ ซึ่งตั้งอยู่ในอำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงรายนั่นเอง

2.ถ้ำหลวงแม่สรวยเปิดทำการตลอด 24 ชั่วโมง และเปิดทุกวัน ไม่มีวันหยุด ไม่มีค่าบริการ และไม่มีคนอยู๋เฝ้า เนื่องจากไม่ได้ถูกยกระดับให้เป็นวนอุทยาน สภาพโดยรวม คือ เป็นถ้ำในป่าชุมชนนั่นเอง

3.การเดินทางมาเที่ยวชมสถานที่แห่งนี้ในวันอื่นๆ ที่ไม่ใช่วันเทศกาลทำบุญถ้ำ (20 เมษายน ของทุกปี) ควรมาเป็นหมู่คณะ ไม่ควรเดินทางมาเพียงลำพัง เนื่องจากบริเวณนี้เป็นป่าเปลี่ยว และอยู่ห่างไกลจากบ้านเรือนผู้คนพอสมควร

4.ภายในตัวถ้ำ เป็นสถานที่ซึ่งสามารถเที่ยวชมได้ในทุกฤดูกาล และมีการเปลี่ยนแปลงภายในถ้ำน้อยมาก บรรยากาศภายในถ้ำปลอดโปร่ง เย็นสบายในฤดูร้อน และอบอุ่นในฤดูหนาว มีความชื้นน้อย ไม่มีแมลงหรือค้างคาว และไม่มีกลิ่นเหม็นอับใดๆ

5.บ่อยครั้งในการเดินทางมายังสถานที่แห่งนี้ ที่เราอาจพบพระธุดงค์ หรือพระจากวัดในระแวกนี้มาจำวัดอยู่ในถ้ำ หรือจำวัดอยู่ภายในศาลาปฎิบัติธรรมที่รกร้างภายนอกถ้ำ ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดาของที่นี่ เนื่องจากสถานแห่งนี้ เงียบสงบเหมาะแก่การบำเพ็ญสมณธรรมเป็นอย่างยิ่ง

7.สถานที่แห่งนี้ จะมีการจัดงานเทศกาลทำบุญถ้ำ ทุกๆวันที่ 20 เมษายน ของทุกปี ดังนั้นช่วงเวลาหนึ่งอาทิตย์ก่อนจัดงาน (ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ชาวบ้าน จะตระเตรียมสถานที่ก่อนจัดงานเทศกาลทำบุญถ้ำ) จนถึงต้นฤดูฝน จึงเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสำหรับนักท่องเที่ยวโดยทั่วไปซึ่งไม่ชำนาญทาง จะมาเที่ยวชมสถานที่แห่งนี้ เพราะเป็นช่วงเวลาที่สถานที่แห่งนี้ได้ถูกจัดการให้มีสภาพที่เหมาะสมต่อการท่องเที่ยวที่สุดแล้ว ไม่มีป่ารก ไม่มียุงชุม และมีอากาศที่เอื้ออำนวยต่อการท่องเที่ยวและการเดินทางมาก

8.สำหรับนักท่องเที่ยวโดยทั่วไป ไม่ควรเดินทางมาเยี่ยมชมสถานที่นี้ในช่วงฤดูฝน เพราะถนนลื่น ป่ามีหญ้าขึ้นรก และมียุงชุม (เฉพาะในฤดูฝน ยุงจะชุมมากในบริเวณป่าภายนอกถ้ำ แต่ในถ้ำจะไม่มียุงเลย ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าแปลกใจมาก)

"ถ้ำหลวงแม่สรวย" อาจไม่ได้เป็นถ้ำที่ใหญ่โตที่สุดในจังหวัดเชียงราย เพราะยังมีถ้ำอื่นที่ใหญ่โตกว่าและมีความลึกของถ้ำมากกว่า ซึ่งเราจะได้กล่าวถึงต่อไป แต่ถ้ำแห่งนี้ได้รับการขนานนามว่าเป็น "ถ้ำที่สวยที่สุดของจังหวัดเชียงราย" ซึ่งยังคงรักษาความเป็นธรรมชาติของตนเอาใว้ได้อย่างสมบูรณ์

ถ้ำหลวงแม่สรวย เป็นสถานที่ซึ่งมีทั้งความงดงาม ความลึกลับ และมีเสน่ห์อย่างเหลือเชื่อ หากแต่น้อยคนนัก ที่จะได้เข้ามาเที่ยวชมหรือสัมผัสถึงมนต์เสน่ห์นี้ สถานที่แห่งนี้คืองานศิลปะที่ยิ่งใหญ่ ซึ่งสร้างสรรค์โดยศิลปินที่มีชื่อเสียงโด่งดังมากที่สุดในจักรวาล ซึ่งก็คือธรรมชาตินั่นเอง และธรรมชาติต้องใช้เวลานันล้านปี ในการสร้างสรรค์งานศิลปะชิ้นนี้ให้เกิดขึ้นและตั้งอยู่ในจังหวัดเชียงราย นี่คือหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ และเป็นความภูมิใจของชาวเชียงราย ที่มีสถานที่อันทรงคุณค่านี้อยู่คู่บ้านคู่เมืองของเรา

และในท้ายที่สุด ผมหวังว่า หลังจากที่ผมได้เขียนและเผยแพร่บทความนี้ออกไปแล้ว คนเชียงรายเราจะได้รู้จักถ้ำแห่งนี้มากยิ่งขึ้น มาเที่ยวชมกันมากขึ้น อย่างน้อยก็มาเที่ยวชมกันในวันทำบุญถ้ำ 20 เมษายน ของทุกปี และจะช่วยกันรักษาสภาพของถ้ำให้คงอยู่อย่างนี้ ไปตราบนานเท่านาน ให้ลูกหลานของเราได้ดูถ้ำนี้ อย่างที่มันเคยเป็นด้วยนะครับ